Projects_3_LOTR

18. Lothlorien

Nessa Skrif - Second Draft (checked & updated to Gerlyver Meur 3rd edition)

'Elas! Ny yllyn ni sevel omma nafella,' a leveris Aragorn. Ev a viras war-tu ha'n menydhyow ha drehevel y gledha. 'Farwel, Gandalf!' a grias ev. 'A ny wrug vy leverel orthis: mar tremenydh dres darasow Moria, bydh war? Go ni may leveris vy gwir! Py govenek eus dhyn hebos jy?'

Ev a dreylyas war-tu ha'n Kowethyans. 'Res yw dhyn pesya heb govenek,' yn-medh ev. 'Dhe'n leha ni a wra drog-gras hwath martesen. Gwren ni omgrevhe ha hedhi oela! Dewgh! Yma fordh hir a-ragon ha meur dhe wul.'

I a sevis ha mires a-dro dhedha. War-tu ha'n north an nans eth war-vann yn glynn a skeusow ynter diw vregh veur a'n menydhyow mayth esa tri bleyn gwynn ow splanna a-ughto: Kelebdil, Fanuidol, Karadras, Menydhyow Moria. Dhe benn an glynn keynres a frosa haval orth las gwynn war skeul dhibenn a dhowrlammow berr, ha niwl ewynek a gregi y'n ayr a-dro dhe ven an menydhyow.

'Yma hons Grisfordh Dhuell,' a leveris Aragorn, yn-dann vysinya war-tu ha'n dowrlammow. 'Y tothyen ni yn-nans an fordh folsys down a yskynn ryb an keynres, mar pe chons gwella dhyn.'

'Po, mar pe le fell Karadras,' a leveris Gymli. 'Ottena ev, ow minhwerthin y'n howlsplann!' Ev a shakyas dorn orth an pella bleyn erghek ha treylya.

War-tu ha'n est bregh a-les an menydhyow a ystynna bys dhe benn tromm, ha tiryow pell a ylli bos gwelys dresta, ledan hag ankler. War-tu ha'n soth an Menydhyow Niwlek a gila heb worfenn dhe bellder an wel1. Le ages mildir dhe-ves, ha nebes a-woeles dhedha drefenn i dhe sevel ughel yn tu west an nans hwath, yth esa lynn. Hir ha hirgylghyek o, haval orth penn guw hy furv, herdhys down y'n nans north; mes yth esa hy fenn a'n soth dres an skeusow, yn-dann an ebron howlyek. Hwath, hy dowr o tewl: glasdhu haval orth ebron gler an gorthugher gwelys a-dhiworth stevell enowys dre lugarn. Hy enep o kosel avel gweder. Yn hy hyrghynn yth esa glasenn leven ow tiyskynna yn unn ledra dh'y amal didorr.

'Ottena Gwederlynn, Kheled-zâram dhown!' a leveris Gymli yn trist. 'Y perthav kov ev dhe leverel: "Re bo lowena dhis a'n gwel! Mes ny yllyn ni tarya ena." Pell y fydhav vyajya lemmyn kyns daskavoes lowena. Yth yw my a'n jeves res a fistena dhe-ves, hag ev a vydh tarya.'

An Kowethyans a besyas a-hys an fordh a-dhiworth an Yet. Garow ha terrys o, ow lehe bys yn lergh gwius yn-mysk mynkek hag eythin esa owth herdhya ynter an meyn folsys. Mes gweladow o hwath pennfordh veur konsys dhe dreylya yn-bann diworth an iseldiryow bys dhe Vyghterneth an Gorryon yn dydhyow tremenys pell. Yn nebes tylleryow yth esa oberennow diswrys a ven ryb an hyns, ha krugow glas gans besow moen po sybwydh ow hanasa dre'n gwyns. An hyns a blegyas war-tu ha'n est ha pesya ryb glesin Gwederlynn, hag ena orth pellder berr diworth an fordh y sevis unn goloven, terrys hy fenn.

'Henn yw menhir Durin!' a grias Gymli. 'Ny allav vy tremena heb godriga pols rag mires orth marth an nans!'

'Bydh skav ytho!' a leveris Aragorn, yn-dann vires war-dhelergh war-tu ha'n Yet. 'An howl a sedh a-varr. Ny wra dos an Orkow, martesen, kyns tewlder wosa mo, mes res yw ni dhe vos pell dhe-ves kyns nos. Ogas gyllys yw an Loer, ha tewl y fydh an nos.'

'Deus genev vy, Frodo!' a grias an korr, yn-dann lamma a-dhiworth an fordh. 'Ny via da genev dha vones heb gweles Kheled-zâram.' Ev a boenyas yn-nans an leder las hir. Frodo a'n siwyas yn lent , tennys o ev gans an dowr kosel glas yn despit dh'y woliow ha skwithter. Sam a dheuth a-dhelerghto.

Ryb an menhir, Gymli a hedhis ha mires yn-bann. Folsys ha tewedhys o, ha ny allas bos redys an runyow ankler dh'y enebow. 'An menhir ma a dhiskwedh an tyller may firas Durin yn Gwederlynn y'n kynsa tro,' a leveris an korr. 'Miryn nyni unnweyth, kyns mos!'

I a wargrommas a-dreus dhe’n dowr du. Yn kynsa ny welsons i travyth. Ena, yn lent, i a welas furv an menydhyow yn aga hyrghynn dastewynnys yn liw glasdhu pur, hag an bleynyow a allas bos gwelys avel flammow gwynn a-ughta; dresta yth esa spas a ebron. Hag ena, haval orth jowelys sedhys y'n downder, yth esa ster ow terlentri kynth esa howlsplann y'n ebron a-ugh. Nyns esa dastewynnyans vyth a allas bos gwelys a'ga furvow ow kwargromma aga honan.

'Kheled-zaram marthus ha teg!' a leveris Gymli. 'Ena y hworwedh kurun Durin erna dhifunno ev. Farwel!' Ev a omblegyas, treylya dhe-ves, ha fistena yn-bann an glesin bys dhe'n fordh.

'Pandr'a wels'ta?' a wovynnas Pyppyn orth Sam, mes Sam o re dhown yn mysk y dybyansow dhe wul gorthyp.

An fordh a dreylyas war-tu ha'n soth ha mos war-nans yn skon ha hi ow tos yn-mes diworth diwvregh an nans. Orth neb pellder a-woeles an lynn i a gavas fenten dhown, mar gler avel gwrys hy dowr, may hwrug koedha penngover anedhi dres gwelv a ven ha resa yn unn derlentri ha renki yn-nans goeth serth meynek.

'Ottomma an fenten may hwra sevel a-dhiworti an Arghanswoeth,' a leveris Gymli. 'Na wrewgh eva a'y dowr! Oer yw.'

'Kyns pell hi a dheu ha bos avon skav, ha hi a guntell dowr diworth goverow-menydh erell pals,' yn-medh Aragorn. 'Agan fordh yw keslinel gensi dre lies mildir. My a wra agas ledya herwydh an fordh a veu dewisys gans Gandalf, hag ow govenek yw dhe dhos wostalleth y'n koes may hwra junya an Arghanswoeth y'n Avon Veur - hons.' I a viras herwydh y vysinyans, hag a-ragdha y hallsons i gweles an gover ow lamma war-nans yn hester an nans, ha frosa war-rag ha dhe-ves y'n tiryow isella, erna veu kellys yn niwl owrek.

'Y sev ena koes Lothlórien!' a leveris Legolas. 'Yth yw honna trigva an tekka oll a'm tus. Nyns eus gwydh vyth yw kepar ha gwydh an vro na. Ny goedh aga dell yn kynyav, y chanjyons i yn liw a owr. Ny goedhons i kyns gwenton dhe dhos ha'n glas nowydh dhe igeri, hag ena lenwys yw an skorr gans bleujyow melyn; hag owrek yw leur an koes, hag yth yw owrek an to, hag yth yw y beulvenyow arghansek, awos bos levan ha loes rusk y wydh. Yndella yth yw leverys herwydh agan kanow yn Myrkoes. Y fia ow holonn pes da mar pen vy yn-dann skorr a'n koes na yn gwenton!'

'Pes da y fydh ow holonn vy yn gwav keffrys,' a leveris Aragorn. 'Mes ev a sev mildiryow pals dhe-ves. Fistenyn!'

Dre dermyn hir Frodo ha Sam a allas holya warlergh toeth a'n re erell; mes yth esa Aragorn orth aga ledya orth toeth men, ha wor'tiwedh i a dhallathas treynya. Ny wrussens i dybri travyth a-dhia myttin a-varr. Yth esa trogh Sam ow leski avel tan, hag ankler o y benn. Yn despit dhe'n howl ow splanna an gwyns a hevelis bos yeyn wosa tewlder toemm Moria. Ev a grenas. Frodo a omglewas payn gans pub kamm hag yth esa ev ow tyena.

Wor'tiwedh Legolas a dreylyas, ha wosa aga gweles pell a-dhelergh, ev a gewsis orth Aragorn. An re erell a hedhis, hag Aragorn a boenyas dhedha, yn-dann elwel orth Boromir dh'y siwya.

'Drog yw genev, Frodo!' a grias ev, leun a breder. 'Meur re hwarva hedhyw, he res pores yw dhyn fistena mayth ankevis vy dha vos shyndys; ha Sam ynwedh. Y talvies leverel yn y gever. Ny wrussyn ni travyth rag dyghtya orthis, dell dhegoedh dhyn, kyn fe orkow oll Moria war agan lergh. Dewgh war-rag lemmyn! Nebes pella a-ragon yma tyller may hyllyn ni powes pols. Ena y fydhav gul an pyth a allav ragos. Boromir, mar mynnydh! Ni a wra aga doen.'

Kyns pell i a dheuth erbynn gover arall esa ow frosa a-dhiworth an west, ha junya hy dowr ow renki gans an Arghanswoeth skav. Warbarth i a goedha dres dowrlamm a ven glas y liw, ha fyski yn ewynek war-nans yn kommynn. Yn kyghynn an kommynn y sevi sybwydh, berr ha plegys, serth o y duyow ha gwiskys ens i gans taves-karow ha lus. A-woeles, yth esa spas kompes ha dredho an wover a vera yn trosek a-dreus dhe vili ow splanna. Omma y powessons i. Ogas dhe dri our wosa hanterdydh o, ha ny dhothyens i namoy es nebes mildiryow a-dhiworth an Yetow. Seulabrys yth esa an howl ow mos y'n west.

Ha Gymli ha'n dhew hobbyt yowynk owth enowi tan a brenn sybwydh ha losowedh sygh, ha kavoes dowr, Aragorn a dhyghtyas orth Sam ha Frodo. Nyns o down goli Sam, mes hager o y semlans, ha fas Aragorn o sevur dell y'n hwithras ev. Wosa pols ev a sevis y dhewlagas yn unn dhiskeudhi.

'Chons da, Sam!' a leveris ev. 'Lies huni re dhegemmeras traow gweth es hemma avel gober a ladha aga hynsa ork. Nyns yw venimys an trogh dell yw goliow lown-ork lieskweyth. Yaghhe yn ta y hwra wosa my dh'y dhyghtya. Badh orto wosa Gymli dhe boetha dowr.'

Ev a igoras y yalgh ha tenna yn-mes anedhi nebes delennow gwedhrys. 'Sygh yns i, ha nebes a'ga les yw gyllys,' a leveris ev, 'mes ottomma hwath nebes delennow athelas a guntellis vy ogas dhe Benngewer. Brew onan anedha y'n dowr, ha golgh glan an goli, hag y fydhav y gelmi. Lemmyn, dha dro jy, Frodo!'

'Yagh lowr ov vy,' a leveris Frodo, poes o ganso gasa nebonan dhe dava y dhillas. 'Nyns o res dhymm namoy es nebes boes ha powes.'

'Ny vydh henna gwiw!' yn-medh Aragorn. Res yw dhymm mires orthis ha gweles an pyth a wrug an morthol hag anwan. Hwath, yma marth dhymm ty dhe vos bew.' Yn hwar ev a removyas jerkynn koth Frodo ha'y gryspows usys, hag ena ev a dhyenas dre varth. Ev a hwarthas. An gaspows a arghans a derlentris a-rag y dhewlagas haval orth golow war vor ow krygha. Gans rach ev a's removyas ha'y sevel, ha'n gemmow ynni a derlentris haval orth ster ha'n son a glyghyow krenys o haval orth tynkyans a law ow koedha yn poll.

'Mirewgh, a gowetha!' a elwis ev. 'Ottomma kenn-hobbyt teg rag ughelorik elfek hweg! Mar pe godhvedhys bos kennow a'n par ma dhe hobbytow, helghoryon oll Norvys-Kres a varghogsa dhe'n Shayr.'

'Ha sethow oll helghoryon oll Norvys-Kres a via euver,' a leveris Gymli, yn-dann lagatta orth an gaspows gans marth. 'Kota-mithril yw. Mithril! Nevra ny welis vy na klewes yn kever onan mar deg. Yw hemma an kota a gewsis Gandalf yn y gever? Y'n kas na ev a's istalvesas. Mes ro gwiw o!'

'Lieskweyth yth ombrederyn vy a pyth a wrussowgh, ty ha Bylbo, mar gevrinek yn y stevell vyghan,' a leveris Merri. 'Bennigys re bo an hobbyt koth! My a'n gar moy es bythkweth kyns. Yma govenek dhymm ni dhe gavoes chons dhe leverel orto yn y gever!'

Yth esa brew duhes dhe du a-dhyghow Frodo bys dh'y vronn. Yn-dann an gaspows yth esa krys a ledher medhel, mes yn unn le kylghyow an gaspows re bia herdhys dredho yn y gig. Tu a-gledh Frodo o brewys hag eskrevys ynwedh wosa bos deghesys erbynn an fos. Hag an re erell owth ordena an boes, Aragorn a wolghas an goliow gans dowr hag ynno delennow athelas ow segi. An ethenn vosek a lenwis an kommynn, hag an re a wargrommas dres an dowr owth ethenna a omglewas diskwithys ha krevhes. Kyns pell, Frodo a omglewas an payn ow lehe, ha'y anall a dheuth ha bos kosella: kynth o ev diwedhyn ha brewvannek yn-dann dava dre lies dydh. Aragorn a gelmis nebes kloutys a wias medhel dh'y du.

'An gaspows yw marthus skav,' a leveris ev. 'Gwra omwiska gensi arta, mar kyllydh hy ferthi. Ow holonn yw pes da dre wodhvos bos kaspows a'n par na genes. Na's gorr a-denewen, yn kosk keffrys, marnas feus dhe'th tri yn le mayth os ta salow pols; ha ny vydh hwarvos henna saw nammenowgh ha'th negys ow pesya.'

Pan worfennsens i aga boes, an Kowethyans a bareusis rag pesya vjajya. I a dhifeudhis an tan ha kudha y ol yn tien. Ena, wosa krambla diworth an kommynn i a dhehwelas dhe'n fordh arta. Ny wrussons i mos pell kyns an howl dhe sedhes a-dryv an menydhyow war-tu ha'n west ha skeusow meur dhe greupya yn-nans tu anedha. Mo a lennis aga ben, ha niwl a sevis y'n kewyow. Pella dhe-ves y'n est golow an gorthugher a worwedhas gwannliwek war diryow ankler pell a blenys ha koesow. Sam ha Frodo a omglewas yaghhes ha diskwithys yn feur hag i a allas pesya orth toeth men, ha gans namoy ages unn powes berr Aragorn a ledyas an Kowethyans war-rag der ogas ha tri our moy.

Tewl o. Nos dhu re dhothya. Yth esa meur a ster kler, mes ny via gwelys an loer ow lehe yn skon kyns diwettha y'n nos. Yth esa Gymli ha Frodo helergh, ow kerdhes yn kosel heb kewsel, ow koslowes rag klewes neb son y'n fordh a-dhelerghta. Wor'tiwedh Gymli a gewsis.

'Nyns eus son vyth marnas an gwyns,' a leveris ev. 'Nyns eus orkow yn ogas dhyn, poken ow diwskovarn yw gwrys a brenn. Dre jons da an Orkow a vydh kontentys dh'agan herdhya dhiworth Moria. Ha martesen henn o oll a'ga negys, ha nyns esa les arall dhedha yn agan kever - yn kever an Bysow. Kyn helgh Orkow eskerens lewyow pals y'n plen lieskweyth, mars esons i ow tiella a-barth kapten koedhys.'

Ny worthybis Frodo. Ev a viras orth Gwan, hag an lown o tewl. Byttegyns ev re glewsa neppyth, po tybi yndella. Kettell dhothya an skeusow a-dro dhedha ha godewl o an fordh a-dhelergh, ev re glewsa son a derstiwennik2. Y hallas ev y glewes hwath. Ev a dreylyas skav. Yth esa dew dhyjynn munys a wolow a-dryv dhedha, po ev a dybis ev dh'aga gweles, mes distowgh i a slynkyas a-denewen ha disomdhiskwedhes.

'Pyth eus?' a leveris an korr.

'Ny wonn,' a worthybis Frodo. 'Y tybis my dhe glewes dewdroes, hag y tybis my dhe weles golow - haval orth dewlagas. My re dybis yndella lieskweyth, a-ban wrussyn ni entra yn Moria.'

Gymli a hedhis ha gwargromma dhe'n dor. 'Ny glewav travyth ma's kows-nos plansow ha meyn,' yn-medh ev. 'Deus! Fistenyn! An re erell yw ‘mes a wel.'

Gwyns an nos a hwythas yeyn yn-bann an nans ha metya er aga fynn. A-dheragdha skeus ledan loes a sevis, hag i a glewas rutson3 dibenn a dhel haval orth edhel hwythys gans awel glor.

'Lothlórien!' a grias Legolas. 'Lothlórien! Y teuthen ni erbynn amal an Koes a Owr. Ass yw anfeusik bos gwav!'

Y'n nos an gwydh a sevis hir a-ragdha, ow kul gwarak a-dreus dhe’n fordh ha'n gover a vera tromm yn-dann aga skorr owth ystynna. Y'n golow godewl an ster aga horf o loes, hag yth esa iswel owrek ow koska y'ga del ow krysya.

'Lothlórien!' a leveris Aragorn. 'Pes da ov dhe glewes arta gwyns yn-mysk an gwydh! Nebes moy es pymp lath a-dhiworth an Yet on ni hwath, mes ny yllyn ni mos pella. Synsyn govenek ma’gan gwittho salow delanwes an Elfow y'n tyller ma erbynn an peryll a dheu a-dryvon.'

'Mars eus Elfow ow triga omma dhe-wir hwath y'n norvys ow tewlhe,' a leveris Gymli.

'Yth yw hirneth lemmyn a-ban vyajyas neb huni a'm tus dh'omma y'n tir may hwandren ni yn oesow tremenys hir,' yn-medh Legolas, 'mes y klewyn ma nag yw dibobel hwath Lórien, awos bos nerth kevrinek omma a with drogedh a-dhiworth an tir. Byttegyns, boghes menowgh yw gwelys y dus, ha martesen i a drig lemmyn down y'n koes ha pell a-dhiworth amal an north.'

'Dhe-wir, down y'n koes y trigons i,' a leveris Aragorn, ha hanasa haval orth neb kov dhe dhifuna ynno. 'Res yw dhyn omwitha haneth. En ni war-rag pellder berr, erna sev an gwydh yn agan kyrghynn, hag ena ni a wra treylya diworth an hyns ha kavoes tyller rag powes.'

Ev a dhallathas war-rag; mes Boromir a sevis anhardh ha ny siwyas ev. 'A nyns eus hyns arall?' a wovynnas ev.

'Py fordh dekka arall a via da genes?' a leveris Aragorn.

'Fordh sempel kyn tremenna hi dre ge a gledhedhyow,' a leveris Boromir. 'Herwydh fordhow koynt re beu ledys an Kowethyans ma, hag yn chons drog bys lemmyn. Erbynn ow bodh vy ni a dremenas yn skeusow Moria, ha'gan kollva a siwyas. Ha lemmyn, res yw dhyn entra y'n Koes Owrek, herwydh dha vrys. Traow a'n pow peryllus ma re glewsyn ni yn Gondor, ha leverys yw na'n gas saw boghes a'n re a'n enter; hag yn mysk an nebes na, nagonan a dhienkis anshyndys.'

'Na lever anshyndys, mes mar leverydh anchanjys, martesen dha eryow a vydh gwir,' a leveris Aragorn. Mes yma skians ow lehe yn Gondor, Boromir, mar kwra y'n sita a'n re o fur kyns, tus a gows drog a-dro dhe Lothlórien lemmyn. Krys y'n pyth a vynnydh, nyns eus fordh arall ragon - marnas dehweles dhe Yet Moria, po yskynna y’n menydhyow anhynsys, po neuvya dha honan a-dreus dhe’n Avon Veur.'

'Led war-rag ytho!' a leveris Boromir. 'Mes peryllus yw.'

'Peryllus dhe-wir,' yn-medh Aragorn, 'teg ha peryllus; mes res yw own dhe dhrogedh yn unnik, po an re a dhri gansa neb drogedh. Siwyewgh war ow lergh!'

I re gerdhsa nebes moy es mildir y'n koeswik pan dheuthons i erbynn gover arall ow pera war-nans yn skon a-dhiworth an ledrow gwydhek a yskynna war-tu ha'n west ha'n menydhyow. I a'n glewas ow lagya dres dowrlamm yn-mysk an skeusow a-dhyghow. Y dhowr du ow fyski a vera a-dreus dhe’n hyns a-dheragdha, ha junya gans an Arghanswoeth gans fros a bollow ow troylya yn mysk gwreydh an gwydh.

'Ottomma Nimrodel! a leveris Legolas. 'Y hwrug an Elfow Gwydh kanow pals a’n gover ma nans yw hirneth, ha hwath y's kenyn y'n North, ow perthi kov a’n gammneves a-ugh y dhowrlammow, ha'n bleujyow owrek a neuvella war y ewyn. Yth yw tewl oll lemmyn ha terrys yw Pons Nimrodel. Y padhav ow dewdroes, drefenn bos leverys an dowr dhe dhasyaghhe dewdroes skwith.' Ev eth war-rag ha diyskynna an lann dhown ha gul kamm y'n gover.

'Holyewgh war ow lergh!' a grias ev. 'Nyns yw down an dowr. Rysyn4 a-dreus dhodho! Y hyllyn ni powes dhe'n lann arall, ha re dhrollo son a dhowr ow koedha kosk dhyn hag ankovva a alar.'

Onan hag onan i a dhiyskynnas ha siwya warlergh Legolas. Dre bols Frodo a sevis ogas dhe'n lann ha gasa an dowr dhe vera a-dreus dh’y dhewdroes skwith. Yeyn o mes glan y omglewans, hag ev ow pesya ha'n dowr ow sevel dh'y dhewlin, ev a omglewas bos golghys diworth y lithyow nammow a vyajya ha skwithter oll.

Wosa oll an Kowethyans dhe dreusi, i a esedhas ha powes ha dybri nebes boes; ha Legolas a leveris dhedha hwedhlow a Lothlórien a witha hwath Elfow Myrkoes y'ga holonn, hwedhlow a howlsplann ha stergann war brasow ryb an Avon Veur kyns bos loes an norvys.

Wor'tiwedh taw a dheuth, hag i a glewas ilow an dowrlamm ow resek yn hweg y'n skeusow. Nammna dybis Frodo ev dhe glewes lev ow kana, kemmyskys gans son an dowr.

'A glewydh lev Nimrodel?' a wovynnas Legolas. 'Y kanav dhis kan an voren Nimrodel a berthi hanow a'n gover may triga hi rybdho nans yw hirneth. Yth yw kan deg y'gan taves a'n wydhek; mes yndella hy fordh y'n Taves Westrek5, dell yw kenys lemmyn gans nebes yn Pansaven.' Dre lev medhel skant y hallsons i y glewes yn mysk rutson del a-ughta ev a dhallathas:

Yth esa Moren hirneth kyns,

Ha dydhweyth, sterenn splann:

Gans gwremm a owr hy lostenn wynn,

Eskisyow; arghans-kann.

'Feu kelmys orth hy thal, sterenn

Hy gols 'vel golow hweg

'Vel howl orth owr an skorr-bleujenn

Yn Lórien mar deg.

Mar hir hy gols, hy lithyow gwynn

Ha rydh, hi, yn tien;

Hy dewdroes skav yn mysk an gwyns

'Vel del an owrwernenn.

Ogas dhe dhowrlamm Nimrodel,

Ryb dowr goyeyn ha splann,

Y koedh hy lev yn pollow kel

'Vel golow arghans kann.

Ple hwander hi ny worr den vyth,

Yn skeus po yn howlsplann;

Rag kellys Nimrodel hirneth

Yn menydhyow, sowdhan.

An gorhel elfek yn porth loes

Yn-dann menydhyow bras

Y hwortas orti dydhyow pals

Ryb mor hwyflyn yn fros.

Gwyns yn nos a'n tiryow North

Y teuth, ha hwytha fell,

An skath y'n herdhyas pell a'n porth

‘Dreus dhe vordonnow pell.

Gyllys an tir y'n bora loes,

An menydhyow a sedh

Dres an mordonnow hir a fros

Gans ewyn an tewedh.

Amroth an arvor gweles 'hwrug

‘Dreus dhe vordonnow fell,

Ha gul molleth orth skath a'n dug

Anvodh d'worth Nimrodel

Myghtern-elf o yn henwlaskor

Arloedh a wydh ha glynn,

Hag yn gwenton, owrek an skorr

Yn oll Lothlórien wynn.

A lyw dhe'n mor y lammas ev

'Vel seth y'n hwelsons splann

Yn dowrow down y sedhis krev

Ow nija 'vel goelann.

Yn mysk y wols an gwyns o skav

'Dro dhodho, an ewyn;

A-bell y'n hwelsons teg ha brav

'Vel alargh rasek gwynn.

Diworth an West, nowedhys vyth

Re dheuth dhe'n Arvor Nes,

Ny glywas Elfow geryow hwath

A Amroth hardh jammes.

Lev Legolas a fyllis, ha'n gan a hedhis. 'Ny allav vy kana namoy,' a leveris ev. 'Nyns yw honna saw rann, drefenn my dhe ankovhe meur. Yth yw hir ha trist, rag hi dhe leverel fatell dheuth moredh dhe Lothlórien, Lórien a'n Bleujyow, pan dhifunas an Gorryon drogedh y'n menydhyow.'

'Mes ny wrug an Gorryon an drogedh,' yn-medh Gymli.

'Ny leveris vy yndella; hwath y teuth drogedh,' a worthybis Legolas yn trist. A-wosa, Yth asas meur a elfow a neshevin Nimrodel aga annedh ha diberth, ha kellys o hi pell y'n Soth, yn bolghow Menydhyow Gwynn, ha ny dheuth hi dhe'n gorhel ma's gorta hy harer Amroth ynno. Mes hwath, yn gwenton, pan hwyth an gwyns dre'n del nowydh, y hyll bos klewys dasson hy lev ryb an dowrlamm yw henwys war hy lergh. Ha pan dheffo an gwyns a-dhiworth an Soth y teu lev Amroth a-dhiworth an mor; drefenn Nimrodel dhe vera yn Arghanswoeth, yw henwys Kelebrant gans Elfow, ha Kelebrant yn Anduin Veur, hag Anduin a ver yn Baya Balfalas a-ble mora Elfow Lórien. Mes ny dhehwelas nevra na Nimrodel nag Amroth.

'Leverys yw hi dhe erghi chi a veu gwrys yn mysk skorr gwydhenn a devi yn ogas dhe'n dowrlamm; drefenn bos henna gis Elfow Lórien, triga yn gwydh, hag yth yw yndella hwath martesen. Rakhenna henwys vons an Galadrim, Tus an Gwydh. Yth yns i meur, an gwydh down y'n koeswik. Ny bala y'n dor tus an koes avel Korryon, na drehevel tylleryow krev a ven kyns dos an skeus.'

'Hag y'n dydhyow diwettha ma keffrys triga y'n gwydh a vo tybys bos salowwa ages esedha war'n dor,' a leveris Gymli. Ev a viras a-dreus dhe’n gover war-tu ha'n fordh a e dhe Nans Duell, hag ena ev a viras war-vann y'n to a skorr du a-ughta.

'Dha eryow a dhre kusul dha, Gymli,' a leveris Aragorn. 'Ny yllyn ni drehevel chi, ha haneth ni a wra warlergh an Galadrim ha hwilas skovva yn penn an gwydh, mar kyllyn. Seulabrys ni re esedhas omma ryb an fordh termyn hirra ages dell yw fur.'

An Kowethyans a dreylyas a-denewen diworth an hyns, ha mos yn skeus downna y'n koes, war-tu ha'n west a-hys gover an menydh, dhe-ves diworth an Arghanswoeth. Ogas dhe dhowrlamm Nimrodel i a dhiskudhas bonni a wydh, ha nebes anedha owth ystynna dres an gover. Yth esa kompas bras dh'aga horf meur loes, mes ny yllys dysmygi aga hirder.

'Yth yskynnav,' a leveris Legolas. 'Yth ov vy attes yn-mysk gwydh, ha gwreydh ha skorr, kynth yw anaswonnys genev eghenn an gwydh ma, saw aga hanow yn kanow. Yth yns i henwys Mellyrn, hag yth yns i an re ma's teves an bleujyow melyn, mes nevra ny gramblis vy yn onan anedha. Y hwelav lemmyn aga furv ha'ga fordh devi.'

'Pynag a vo,' a leveris Pyppyn, 'I a vydh gwydh marthus mar kyllons i profya neb powes y'n nos, saw rag ydhyn. Ny allav vy koska war dreusprenn!'

'Pal toll y'n dor ytho,' yn-medh Legolas, 'mar pe henna gwiwwa yn gis dha eghenn. Mes y'th eus res a balas yn skav ha down, mar mynnydh omgudha a-dhiworth Orkow.' Ev a lammas skav diworth an dor ha synsi skorr esa ow tevi hir a-ugh y benn. Mes yn kettermyn hag ev ow leska ena pols, lev a gewsis tromm a-dhiworth an skeusow a-ughto.

'Daro!' a leveris an lev gans son gorhemmynnek, ha Legolas a dhroppyas dhe'n dor gans marth hag own. Ev a omweskis erbynn korf an wydhenn.

'Sa'stag6' a hwystras ev dhe'n re erell. 'Na wayewgh na kewsewgh!'

Y teuth son a hwarth medhel a-ugh aga fenn, hag ena lev kler arall a gewsis dre daves elfek. Ny gonvedhas Frodo saw nebes a'n pyth a veu leverys, drefenn bos dihaval an taves a veu devnydhys yn mysk an Elfow Gwydh dhe du est a'n menydhyow diworth Elfow dhe'n west anedha. Legolas a viras war-vann ha gorthybi dre'n keth taves.

'Piw yns i, ha pandra leverons i?' a wovynnas Merri.

'Elfow yns i,' a leveris Sam. 'A n’yll'ta klewes aga lev?'

'Gwir, yth yns i Elfow,' yn-medh Legolas; 'hag y leverons i mayth anellydh mar ughel may hallsens i dha denna y'n tewlder.' Sam a worras y dhorn a-dreus dh’y anow yn skon. 'Mes y leverons i ynwedh ma na'gas beus res a own. Y's teva arwodhvos ahanan pol'ta. Y klewsons i ow lev a-dreus dhe’n Nimrodel, ha godhvos ow pos onan a'ga neshevin a'n North, rakhenna ny lettsons i agan treusyans; hag y klewsons i ow han a-wosa. Lemmyn, y pysons i mayth yskynniv vy gans Frodo; rag y's teva neb nowedhys anodho ha'gan vyaj dell hevel. An re erell, y's pysons may hwortons i pols ha goelya orth ben an wydhenn, bys mayth ervirrons i an gweythres yw res.'

Diworth an skeusow skeul a veu droppys: gwrys a lovan o, arghansek-loes ow tewynnya y'n tewlder, ha krev lowr o dhe berthi lies den kynth o moen y semlans. Legolas a boenyas yn-bann yn skav, ha Frodo a'n siwyas yn lent; war aga lergh y teuth Sam yn-dann assaya ma na anello ev yn ughel. Skorr an mallorn a devi yn-mes diworth an korf ogas yn pedrek, hag ena kamma war-vann; mes ogas dhe'n penn an korf a gevranna yn kurun a lies skorrenn, hag yn mysk an re ma y feu drehevys bynk a brenn, po flet dell veu henwys traow a'n par na y'n dydhyow na: an Elfow a'n henwi talan. Entrys veu dre doll krenn dh'y gres may hwre treusi dresto an skeul.

Pan dheuth Frodo wor'tiwedh war an flet ev a welas Legolas owth esedha gans tri Elf erell. Gwiskys ens i gans dillas loes-skeusek, ha ny allsons i bos gwelys saw i dhe waya tromm. I a sevis, hag onan anedha a dhislennis lugarn byghan a ystynnas golowynn moen arghansek. Ev a'n drehevis, yn-dann vires orth fas Frodo ha Sam. Ena, ev a dhaslennis an golow, ha kewsel geryow dynnargh der y daves elfek. Frodo a worthybis yn unn hokya.

'Dynnargh!' a leveris an Elf arta y'n Yeth Gemmyn, ow kewsel yn lent. 'Nammenowgh ny dhevnydhyn ni saw agan taves agan honan; drefenn ni dhe driga lemmyn yn kres an koes, ha ny omgestevyn7 ni dre vodh gans tus erell vyth. Yth yw agan neshevin agan honan y'n North keffrys diberthys a-dhiworthyn. Hwath, yma nebes ahanan a vyaj a-les rag kuntell nowedhys ha goelyas war agan eskerens, hag y hwodhons i konvedhes taves tiryow erell. Yth ov vy onan anedha. Haldir yw ow hanow. Ny gonvedh ow breder, Rúmil hag Orofin, saw myns munys a'th taves.

'Y klewsyn ni kyhwedhlow a'th tevedhyans, drefenn kannasow Elrond dhe dhos yn Lórien yn aga fordh dhe dre der Grisfordh Dhuell. Ny glewsen ni yn kever - hobbytow, po hanteragh, dre lies blydhen hir, ha ny wodhven ni bos nebes ow triga hwath yn Norvys Kres. Ny’gas beus semlans tebel! Ha drefenn hwi dhe dhos gans Elf a'gan neshevin, y fynnyn ni kowethya genowgh, herwydh desir Elrond; kyn nag yw herwydh agan usadow dhe ledya estrenyon der agan bro. Mes res yw hwi dhe driga omma dre'n nos ma. Py lies owgh hwi?'

'Eth,' a leveris Legolas. My, peswar hobbyt; ha dew wour, onan anedha, Aragorn, yw Koweth-elf a'n werin Westiredh.'

'Hanow Aragorn mab Arathorn yw aswonnys yn Lorien,' a leveris Haldir, 'hag y'n jeves bennath an Arloedhes. Oll yw da ytho. Hwath y kewsys jy a seyth hepken.'

'An ethves yw korr,' yn-medh Legolas.

'Korr!' a leveris Haldir. 'Nyns yw da henna. Ny omgestevsyn ni gans an Gorryon a-dhia an Dydhyow Du. Ny's teves kummyas dhe dhos yn agan bro. Ny allav vy y asa treusi.'

'Ev yw korr a'n Menydh Morynysek, unn den len a'n dus Dháin, ha kowethek gans Elrond,' a leveris Frodo. 'Elrond y honan a'n dewisas avel agan keskoweth, hag ev re beu kolonnek ha lel.'

An Elfow a gewsis warbarth isel aga lev, ha govynn orth Legolas der aga thaves aga honan. 'Da lowr,' yn-medh Haldir wor'tiwedh. 'Y'n gwren, kynth yw erbynn agan es. Mar kwra y witha Aragorn ha Legolas, ha perthi omgemmeryans anodho, y'n jeves kummyas treusi; mes res vydh ev dhe gerdhes dallgudhys8 dre Lothlórien.

'Yth yw res na dhedhlyn nafella. Yth yw res na wort dha dus war an dor. Ni re woelyas orth an avonyow, a-ban welsyn ni bagas bras a Orkow ow tos war-north war-tu ha Moria, a-hys emlow an menydhyow, nans yw lies dydh. Yma bleydhi owth oulya yn emlow an koesow. Mar teuthewgh hwi dhe-wir a-dhiworth Moria, ny vydh pell a-dhelerghowgh an peryll. Res vydh hwi dhe besya war-rag a-vorow a-brys.

'Y fydh an peswar hobbyt yskynn omma genen ni - ny'gan beus own anedha! Yma talan arall y'n nessa gwydhenn. Y hwra harber an re erell y'n huni na. Ty, Legolas, a vydh perthi omgemmeryans anedha. Galw orthyn, mar pe neppyth kamm! Ha bydh war a'n korr na!'

Legolas a dhiyskynnas an skeul distowgh rag kemmeres messach Haldir; ha skon a'y wosa Merri ha Pyppyn a yskynnas dhe'n flet ughel. I o dianall ha nebes ownek dell hevelis.

'Gwrys!' a leveris Merri yn unn dhyena. 'Ni re halyas yn-bann agas pallennow keffrys hag an re yw dhyn ni. Hirgarr re gudhas an fardellow yw gesys yn-dann vern down a dhel.'

'Ny'gas beu res a'gas begh,' a leveris Haldir. 'Yth yw yeyn yn penn gwydh yn gwav, kynth eus gwyns a'n Soth haneth; mes y'gan beus boes ha diwes a yllyn ni ri dhywgh a vydh herdhya dhe-ves yeynder an nos, hag y'gan beus milvlew ha mantelli spar.'

An hobbytow a dhegemmeras an nessa soper ma (hag o gwell dres eghenn) gans lowena meur. Ena i a omvaylyas yn toemm, yn penngoghow an Elfow hag aga fallennow aga honan ynwedh, hag assaya koska. Mes, skwith dell ens i, Sam yn unnik a allas y wul gans es. Nyns yw ardhow da gans hobbytow, ha ny goskons i a-wartha mar pe neb leur a-wartha. Nyns o da gansa an flet avel chambour. Nyns esa fosow vyth dhodho, na kledhrenn vyth; dhe unn du hepken yth esa skrin skav plethys, a ylli bos gwayys ha stegys yn savlaow dihaval herwydh tu an gwyns.

Pyppyn a besyas kewsel pols. 'Yma govenek dhymm, mar kallav vy koska y'n solar-neyth ma, ma na rolliv vy diwarnodho,' a leveris ev.

'Wosa koedh'n kosk,' a leveris Sam, 'My ‘wra pesya koska, mar kwrellen vy rolya diwarnodho keffrys. Ha dhe le yw kewsys dhe skonna 'koskav, dell gonvedhydh.'

Frodo a worwedhas difun dre nebes termyn, ha mires war-vann orth an ster ow terlentri dre'n to disliw a dhel ow krysya. Yth esa Sam ow renki rybdho termyn hir kyns ev y honan dhe dhegea y dhewlagas. Ev a allas gweles yn kodewl furv loes a dhew Elf owth esedha stag gans aga diwvregh a-dro dh'aga dewlin, ow keskewsel dre hwystra. An huni arall re alsa war-nans rag goelyas war skorrenn isella. Koselhes wor'tiwedh gans an gwyns yn mysk an skorr a-wartha, ha hanas hweg dowrlamm Nimrodel a-woeles, Frodo a goedhas yn kosk gans kan Legolas ow seni yn y vrys.

Diwedhes y'n nos ev a dhifunas. Yn kosk o an hobbytow erell. An Elfow o gyllys. Yth esa an Loer Kromman ow terlentri yn kodewl ynter an del. An gwyns re goselhasa. Ev a glewas hwarth anhwek orth neb pellder ha son a droesow pals war an dor a-woeles. Y teuth son a vetol ow seni. An sonyow a iselhas yn lent, ha mos war-soth dell hevelis, pella y'n koes.

Penn a omdhiskwedhas tromm dre doll an flet. Frodo a omesedhas gans own ha gweles bos an penn dhe Elf gans huk loes. Ev a viras war-tu ha'n hobbytow.

'Pyth eus?' a wovynnas Frodo.

'Yrch!' a leveris an Elf der hwystrans ow sia, hag ev a dewlis war an flet an skeul rolys.

'Orkow!' a leveris Frodo. 'Pandr'a wrussons i?' Mes an Elf o gyllys.

Nyns esa son moy vyth. An del o taw keffrys, hag an dowrlammow ynwedh a veu koselhes dell hevelis. Frodo a esedhas ha degrena a-ji yn y ballennow. Pes da o ev na viens i kevys war an dor; mes ev a dybis an gwydh dhe brofya difresyans munys saw kudhans. Orkow o mar dynn avel keun orth ol, dell veu leverys, mes y hallens i yskynna ynwedh. Ev a dennas Gwan: ev a lughesis ha dewynnya avel flamm gwynnlas; hag ena diliwa arta ha tewlhe. Yn despit dhe dewlheans y gledha ny hedhis yn brys Frodo an omglewans a beryll degynsiwek, yn konter ev a dheuth ha bos kreffa. Ev a sevis ha kramya dhe'n toll ha mires war-nans. Ogas sertan o ev dhe glewes gwayansow skolkek orth ben an wydhenn pell a-woeles.

Nyns o Elfow; drefenn bos dison yn tien gwayansow tus an koes. Ena ev a glewas yn ankler son haval orth frikhwythow; hag yth esa neppyth ow kravas orth rusk an wydhenn dell hevelis. Ev a lagattas war-nans y'n tewlder yn-dann hedhi y anall.

Yth esa neppyth owth yskynna yn lent, ha son y anall a dheuth haval orth si medhel ynter dens deges. Ena Frodo a welas neppyth owth yskynna ogas dhe gorf an wydhenn; dewlagas gwannliwek. I a hedhis ha lagatta war-vann yn andewwynkek. A-dhesempis i a dreylyas dhe-ves, ha furv skeusek a slynkyas a-dro dhe gorf an wydhenn ha disomdhiskwedhes.

A-wosa distowgh, Haldir a dheuth, owth yskynna skav dre'n skorr. 'Yth esa neppyth y'n wydhenn ma nevra na welis vy kyns,' a leveris ev. 'Nyns o ork. Y fias ev kettell devis vy korf an wydhenn. Yth o war dell hevelis hag y'n jeva nebes sleyghneth yn gwydh, poken y typpen vy bos onan anodhowgh hwi hobbytow.

'Ny dennis vy seth, rag na vedhis vy gul kriow vyth: ny yllyn ni argelli batalya. Y tremenas kaskowethas krev a Orkow. Y treussons i dres an Nimrodel - molleth war aga throesow plos y'n dowr glan! - ha pesya a-hys an fordh goth ryb an avon. Y kavsons i neb ol dell hevelis, hag y hwith'sons i an dor dre bols ogas dhe'n le may hedhsowgh hwi. Ny yllsyn ni agan tri chalenjya orth kans, ytho yth ethen ni war-rag ha kewsel gans levow fals, orth aga hembronkya war-rag y'n koes.

'Res eth Orophin lemmyn yn toeth da dh'agan trigva rag gwarnya orth agan tus. Nevra ny dhehwel Ork vyth a-dhiworth Lórien. Y fydh lies Elf kudhys orth amal an north kyns dos nos arall. Mes y fydh res hwi dhe vones war an fordh war-soth kettell vo devedhys myttin leun.

Dydhweyth a dheuth gwannliwek y'n Est. Dell ynkressyas an golow ev a veu sidhlys der del melyn an mallorn, ha dell hevelis dhe'n hobbytow yth esa ow splanna howl a-varr myttin goyeyn hav. Ebron las gwannliwek a ykis yn mysk an skorr ow kwaya. Frodo a viras dres aswa dhe du soth an flet ha gweles nans kowal an Arghanswoeth ow korwedha haval orth mor a owr anerys ow leska yn hwar gans an awel glor.

An myttin o yowynk hwath pan dhallathas war-rag arta an Kowethyans, lewys lemmyn gans Haldir ha'y vroder Rumil. 'Farwel, Nimrodel hweg!' a grias Legolas. Frodo a viras war-dhelergh ha gweles terlentrans a ewyn gwynn yn mysk an korfow-gwydh loes. 'Farwel' a leveris ev. Dell hevelis dhodho nevra ny glywsa ev arta dowr ow resek mar deg, ow myska y donyow diniver yn ilow ow chanjya dibenn.

I a dhehwelas dhe'n hyns a besya hwath a-hys tu west an Arghanswoeth, ha dre nebes pellder i a'n siwyas war-soth. Yth esa olow troes y'n dor a droesow ork. Mes kyns pell Haldir a dreylyas a-denewen y'n gwydh ha hedhi orth glann an avon yn-dann aga skeus.

'Yma onan a'm tus hons a-dreus dhe’n wover,' a leveris ev, 'kyn nag yllowgh y weles martesen.' Ev a wrug galow haval orth hwiban isel edhen, hag Elf a omdhiskwedhas yn-mes a woedhel a wydh yowynk, gwiskys yn dillas loes o ev, gans huk tewlys war y dhiwskoedh; y wols a splannas haval orth owr yn-dann howl an myttin. Haldir a dewlis yn kuryns gwydenn a lovan loes dres an wover, hag ev a's kachyas ha kelmi hy fenn a-dro dhe wydhenn ogas dhe'n lann.'

'Yth yw Kelebrant gover grev seulabrys omma, dell welowgh,' a leveris Haldir, 'hag y fros hi ha skon ha down ha pur yeyn. Ny gerdhyn ni ynni mar bell y'n north avel hemma, saw bos res. Mes ny wren ni ponsyow y'n dydhyow ma a hewoelder. Y treusyn ni yndella! Siwyewgh war ow lergh!' Ev a fastyas y benn an lovan a-dro dhe wydhenn arall, hag ena poenya yn skav a-hys dhedhi, a-dreus dhe’n avon ha dehweles, haval ev dhe vos war fordh.

'Y hallav evy kerdhes war an hyns ma,' a leveris Legolas; 'mes ny's teves an sleyghneth ma an re erell. A's teves res a neuvya?'

'Na's teves!' yn-medh Haldir. Y'gan beus diw lovan voy. Y's fastyn ni an kynsa a-ugh an nessa, an eyl orth hirder-skoedh, ha'y ben hanter hir, hag y hyll treusi an estrenyon gans rach dre synsi an re ma.'

Wosa an pons ynn ma dhe vos gwrys, an Kowethyans a dreusis, nebes anedha a'n gwrug yn lent ha gans rach, nebes erell a'n gwrug yn esya. Yn mysk an hobbytow Pyppyn a'n gwrug y'n gwella fordh drefenn bos sur y dhewdroes, hag ev a gerdhas a-dreus dhedhi yn skav ha synsi lovan gans unn dorn; mes ev a viras stark orth an lann a-ragdho ha ny viras ev war-nans. Sam a dergerdhas9 war-rag, ow synsi yn stroth, hag ow mires war-nans y'n dowr gwannliwek ow korhwytha haval orth an avon dhe vos neb islonk y'n menydhyow.

Ev a hanasas rag difres wosa treusi yn salow. 'Dydhyow ha dyskansow! de'leveri ow hothwas. Kynth esa ev o'tybi 'dro dhe lowartha, 'le a glusya 'vel edhen, po assaya kerdhes 'vel kevnisenn. N’ wrug kast a'n par na ow ewnter Andi keffrys!'

'Pan veu kuntellys wor'tiwedh an Kowethyans oll dhe lann est an Arghanswoeth, an Elfow a dhigelmis an lovanow ha terghi diw anedha. Rumil, neb re wortsa dhe'n tu arall, a dennas an diwettha lovan ha'y kregi dh'y skoedh, hag yn-dann wevya y dhorn ev eth rag dehweles dhe Nimrodel ha goelyas.

'Lemmyn, kowetha,' yn-medh Haldir, 'yth entersowgh yn Nayth Lorien, po an Rynndir10 dell leverowgh, drefenn bos hemma an tir yw desedhys avel penn-guw ynter an Arghanswoeth hag Anduin Veur. Ny esyn ni estrenyon vyth dhe aspia orth kevrinyow an Nayth. Dhe-wir, ny’s teves saw neb lies a dus kummyas rag dos omma.

'Dell veu unnverhes, y tallgudhav omma dewlagas an Korr, Gymli. Y’s teves kummyas an re erell dhe gerdhes ansprellys dre bols, bys pan dhyffyn ni nes dh'agan trigva, yn Egladil, y'n Elindir10 ynter an dowrow.'

Nyns o hemma da vytholl gans Gymli. 'An unnverheans a veu gwrys heb ow bodh vy,' a leveris ev. 'Ny vydhav vy kerdhes dallgudhys, haval dhe veggyer po prisner. Ha nyns ov vy aspier. Nevra ny wrug ow thus omgestava gans gwas vyth an Eskar, na aperya orth Elfow. Nyns yw gwirhavalla bos traytys genev vy ages gans Legolas, po nebonan arall a'm keskowetha.'

'Ny'm beus dout ahanas,' a leveris Haldir. 'Mes honn yw agan lagha. Nyns ov vy mester an lagha ha ny allav vy hy gorra a-denewen. Y hwrug vy meur der dha asa treusi Kelebrant.'

Gymli o penn-kales. Ev a worras y dhewdroes yn fyrv, ha gorra y dhorn war welenn y voel. 'Y fydhav mos war-rag rydh,' yn-medh ev, 'poken y fydhav dehweles dhe'm pows ow honan mayth ov vy aswonnys bos len ha gwir, kyn farwen vy ow honan y'n gwylvos.'

'Ny yllydh dehweles,' a leveris Haldir yn asper. 'Wosa dos bys omma, y'm beus res a'th tri a-rag an Arloedh ha'n Arloedhes. Y fydhons ynsi breusi y'th kever, po dha synsi po ri kummyas dhis mos yn rydh, dell vynnons i. Ny yllydh treusi an avon arta, hag yma lemmyn a-dhelerghos goelyadoryon gevrinek nag yllydh treusi dresta. Y fies ledhys kyns aga gweles.'

Gymli a dennas y voel a-dhiworth y rogys. Haldir ha'y howeth a dennas aga gwarek. 'Pla orth Korryon ha'ga fenn kales!' yn-medh Legolas.

'Kres!' a leveris Aragorn. 'Mars yw res dhymm ledya an Kowethyans hwath, res yw dhywgh gul herwydh ow bodh. Kales yw rag an Korr dhe vos dyghtys yn tibarow yndella. Oll ahanan a vydh dallgudhys, Legolas keffrys. Honn a vydh an gwella fordh, kyn hwra dhe'n vyaj bos lent ha skwithus.'

Gymli a hwarthas distowgh. 'Keskerdh a esoryon heudh a vydh agan semlans! A vydh Haldir agan ledya gans kordenn, haval dhe linenn a veggyoryon dhall gans unn ki? Mes lowen y fydhav mars yw kevrynnys ow dellni gans Legolas yn unnik.'

'Yth ov vy Elf ha kar omma,' a leveris Legolas, ow tos ha bos serrys yn tro.

'Kriyn ni lemmyn: "Pla orth penn-kales Elfow!"' a leveris Aragorn. 'An Kowethyans oll a vydh dyghtys yn kehaval. Deus, mayl agan dewlagas, Haldir!'

'Y fydhav chalenjya astiverans rag pub koedh ha bys-troes knoukys, mar ny'gan ledydh yn ta,' a leveris Gymli hag i ow kelmi lenn a-dro dh'y dhewlagas.

'Ny' fydh chalenj vyth,' yn-medh Haldir. 'Y fydhav vy agas ledya yn ta, hag an hynsyow yw levan ha kompes.'

'Go ni der follneth an dydhyow ma!' a leveris Legolas. 'Yth yw oll omma eskerens an unn Eskar, hwath y'm beus res a gerdhes dall, hag an howl lowenek y'n koes yn-dann dhel a owr!'

'Yth hevel bos follneth martesen,' a leveris Haldir. 'Dhe-wir, nyns eus travyth yw diskwedhys klerra dre nerth an Arloedh Du ages an estrenyans a rann an re oll a omsett er y bynn hwath. Mes, y kevyn ni fydhyans ha kyfyans mar voghes y'n norvys dres Lothlorien lemmyn, saw martesen yn Pansaven, ma na vedhyn ni peryllya agan pow der agan fydhyans agan honan. Y trigyn ni lemmyn war ynys yn-mysk peryllow pals, hag yma agan dorn orth kordenn an warak lieskweyttha ages an delynn.

'Y’gan defendya an dowrow dre hirneth, mes nafella nyns yns i difresyans diogel; drefenn an Skeus dhe greupya war-north oll a-dro dhyn. Y kows nebes a dhibarth, mes yth yw re helergh rag henna dell hevel. Yma an menydhyow war-tu ha'n west ow tos ha bos drog; yth yw difeyth an tiryow war-tu ha'n est, ha leun a groaduryon Sawron; ha kyhwedhlys yw na yllyn ni treusi yn salow namoy dre Rohan, hag yma an Eskar ow kwitha war aberyow an Avon Veur. Mar teffen ni dhe’n morlannow, ny gavsen ni harber vyth ena. Leverys yw bos porthow an Elfow Ughel hwath, mes yth yns i desedhys pell y'n north ha west, dres pow an Hanterdus. Mes ny wonn evy an le may fons i, kyn hwoer an Arloedh hag Arloedhes martesen.'

'Ty a dal dysmygi dhe'n leha, wosa agan gweles,' yn-medh Merri. 'Yma Porthow-elf dhe'n west diworth ow thir, an Shayr may trig Hobbytow.'

'Yth yw tus lowen Hobbytow rag triga ogas dhe vorlannow!' a leveris Haldir. 'Yth yw hirneth dhe-wir a-ban y's gwelas nebonan a'm tus, hwath y perthyn ni kov an mor yn kanow. Gwra lavar dhymm a'n porthow ma dell gerdhyn.'

'Ny allav,' a leveris Merri. 'Nevra ny's gwelis vy. Nevra ny esis vy ow fow ow honan kyns. Ha mar kodhvien vy gis an norvys yn-mes anodho, y tybav na via dhymm kolonn lowr dh'y asa.'

'A ny’n gwrusses rag gweles Lothorien deg keffrys? ' yn-medh Haldir. 'An norvys yw leun a beryll dhe-wir, hag ynno tylleryow tewl pals; mes hwath, yma meur yw teg, ha kyn fo kemmyskys kerensa lemmyn yn tiryow oll gans galar, y tyv hi yn kreffa martesen.

'Y kan nebes y'gan mysk mayth omdenn an Skeus ha kres a dheu arta. Mes ny grysav may fo arta an norvys an keth dell o ev a-henys, po golow an Howl an keth dell o kyns. Y fydh an gwella studh rag Elfow, dell brederav, powes may treussons i anlettys dhe'n mor ha gasa an Norvys Kres bys vykken. Go vy a-barth Lorien a garav! Y fia bewnans truan yn tir ma na dyv mallorn vyth. Mes, mars eus gwydh-mallorn dres an Mor Meur, ny’n derivas nagonan.'

Hag i ow kewsel yndella, an Kowethyans a gerdhas lent yn rew a-hys hynsow an koes, ledys gans Haldir, hag an Elf arall ow kerdhes a-dhelergh. I a omglewas an dor yn-dann aga dewdroes dhe vos levan ha medhel, ha wosa nebes termyn i a gerdhas nebes fydhyansekka, heb own a bo koedh po pystik. Hag ev esowys a weles, Frodo a attendyas moy orth y glewansow erell a veu gluwhes. Ev a allas blasa an gwydh ha'n gwels trettys. Ev a allas klewes tonyow dihaval yn rutsonans an del a-ugh y benn, an avon owth hanasa a-dhyghow, ha levow kler ydhyn y'n ebron. Ev a omglewas an howl orth y fas ha dewdhorn hag i ow treusi dre lannergh.

Kettoeth hag ev ow sevel war lann arall an Arghanswoeth omglewans koynt re dhothya warnodho, hag ev re dhownhasa hag ev ow kerdhes war-rag yn an Nayth: dell hevelis dhodho, ev re gerdhsa dres pons a dermyn yn kornell an Hendhydhyow, hag yth esa ev ow kerdhes lemmyn yn norvys nag o yn few namoy. Yn Pansaven yth esa kov a draow hen; yn Lorien yth esa an traow hen ow pewa hwath y'n norvys difun. Drogedh re bia gwelys ha klewys ena, ahwer re bia perthys; yth esa own hag ankyfyans dhe'n Elfow a'n norvys yn-mes: yth esa bleydhi owth oulya orth emlow an koes: mes yn tir Lothlorien ny veu gorrys skeus vyth.

Dre'n jydh oll na an Kowethyans a gerdhas war-rag, bys pan omglewsons i an gorthugher goyeyn ha klewes gwyns a-varr an nos ow hwystra yn-mysk del. Ena i a bowesas ha koska war an dor heb own; drefenn na rosa aga gidoryon kummyas dhedha rag dislenni aga dewlagas, ha ny allsons i yskynna. Y'n myttin i a besyas, ow kerdhes heb hast. Dhe hanterdydh i a hedhis ha Frodo a allas omglewes i dhe dhos yn golow an howl ow sedhi. A-dhesempis ev a glewas lies lev a-dro dhodho.

Kaskowethyans a Elfow re dhothya yn taw: yth esens i ow kerdhes yn unn fistena war-tu hag emlow an north rag gwitha orth omsettyans a-diworth Moria; hag i a dhros nowodhow, Haldir a dherivas nebes anedha. An Orkow ow preydhya re bia kontrewaytys hag ogas oll anedha re bia distruys; an remenant anedha re fisa war-west war-tu ha'n menydhyow, hag yth esens i ow pos pursiwys. Kroadur koynt re bia gwelys ynwedh, ow poenya gans keyn plegys ha dewdhorn ogas dhe'n dor, haval orth best mes heb furv a vest. Ev re dhianksa, ha ny’n tennsens i drefenn na wodhviens i mars o po da po drog, hag ev re dhisomdhiskwedhsa a-hys an Arghanswoeth war-tu ha'n soth.

'Ynwedh,' a leveris Haldir, 'y trosons i messaj dhymmo a dhiworth Arloedh hag Arloedhes an Galadrim. Y kerdhowgh hwi oll yn rydh, an korr Gymli keffrys. Dell hevel, y hwoer an Arloedhes piw ha pyth yw pub esel agas Kowethyans. Y teuth messajys nowydh a-dhiworth Pansaven martesen.'

Ev a removyas an lenn a-dhiworth dewlagas Gymli. 'Y pysav dha evyans!' yn-medh ev, yn-dann omblegya isel. 'Mir orthyn lemmyn gans dewlagas gowethek! Mir ha bydh lowen, drefenn ty dhe vos an kynsa korr dhe weles gwydh Nayth Lorien a-dhia oes Durin!'

Pan veu digudhys y dhewlagas, Frodo a viras a-dro ha dyena gans marth. Yth esens i ow sevel yn spas ledan. A-gledh yth esa ow sevel knegh meur, kudhys gans glesin mar las avel Gwentonweyth y'n Hendhydhyow. Warnodho, haval orth kurun dhewblek, y tevi dew gylgh a wydh: dhe wydh an klygh yn-mes yth esa rusk gwynn avel ergh, hag i o didhel mes teg aga noethedh krommedhek; an kylgh a-ji o gwydh mallorn meur aga hirder, omwiskys hwath gans owr gwannliwek. Yth esa unn wydhenn gowrek hir a sevi dhe gres an klyghyow, hag ughel yn-mysk hy skorr yth esa flet gwynn. Dhe ven an gwydh, hag oll a-dro dhe'n vronn las an gwels o brygh gans bleujyow byghan owrek ha sterennek aga furv. Yn aga mysk, ow penn-droppya dhe benn garr ynn, yth esa bleujyow erell, gwynn ha glas a'n gwannliwekka : i a isterlentris haval orth niwl yn-mysk liw fethus an gwels. A-ugh oll an ebron o glas, ha howlsplann an dohajydh a issplannas war an vre ha tewlel skeusow hir glas yn-dann an gwydh.

'Awotta! Devedhys owgh hwi yn Kerin Amroth,' a leveris Haldir. 'Yth yw hemma kres an henwlaskor dell o yn hirneth, hag ottomma knegh Amroth, may feu gwrys y ji ughel yn dydhyow lowenna. Y fleujowa prest omma bleujyow an gwav y'n gwels andhiliwek: elanor melyn, ha nifredil gwannliwek. Y hedhyn ni omma hwers, ha dos dhe sita an Galadrim y'n mo.'

An re erell a worwedhas war an gwels ethennek, mes Frodo a sevis pols, kellys yn marth. Dell hevelis dhodho ev re dremensa dres fenester ughel ha dhedhi gwel norvys disomdhiskwedhys. Yth esa golow warnodho ma nag esa hanow ragdho dh'y yeth. Oll a welas ev a's tevo furv deg, mes an furvow o kler ha tynn, haval aga bos dysmygys ha delinys poran y'n pols a igoras ev y dhewlagas, ha hen ens i haval i dhe dhurya a-dreus dhe dermyn oll. Ny welas ev liw vyth saw an liwyow a aswonnis ev, owrek ha gwynn ha glas, mes i o fresk ha movyek, haval ev dh'aga gweles y'n kynsa tro y'n pols na ha gul ragdha hanow nowydh ha marthusek. Yn gwav omma ny allsa kyni kolonn vyth warlergh po hav po gwenton. Nyns esa po namm po kleves po difurvyans a allas bos gwelys dhe dravyth a devi war an dor. War dir Lorien nyns esa mostenn vyth.

Ev a dreylyas ha gweles bos Sam ow sevel rybdho lemmyn, ow mires a-dro dhodho gans semlans a sowdhan dh'y fas, hag ow rutya orth y dhewlagas haval ev dhe vos ansur bos difun. ''Ma howlsplann ha dydhweyth yw, sur,' a leveris ev. 'My 'wrug tybi Elfow dhe gara loer ha ster: mes hemm yw moy Elfek es neppyth 'wrug vy klewes hwedhlys byth. My ‘wra omglewes bos 'ji dhe gan, mar konvedhydh.'

Haldir a viras orta, ha dell hevelis ev a gonvedhas dhe-wir ha tybyans ha ger. Ev a vinhwarthas. 'Yth omglewowgh nerth Arloedhes an Galadrim,' a leveris ev. 'A viewgh pes da dhe yskynna Kerin Amroth genev?'

I a'n siwyas hag ev ow kamma yn skav yn-bann an ledrow a wels. Kyn hwrug ev ha kerdhes hag anella, hag a-dro dhodho del bew ha bleujennow a veu gwayys gans an keth gwyns goyeyn a hwystras a-dreus dh’y fas, Frodo a omglewas bos ev yn pow heb termyn na wre diliwya po chanjya po koedha yn ankovva. Pan o ev gyllys ha tremenys arta y'n norvys yn-mes, hwath Frodo gwandryas a-dhiworth an Shayr a gerdhsa ena, war an gwels yn-mysk an elanor ha nifredil yn Lothlorien deg.

I a entras a-ji y'n kylgh a wydh gwynn. Hag i ow kul yndella Gwyns an Soth a hwythas a-dro dhe Gerin Amroth ha hanasa yn-mysk an skorr. Frodo a sevis stag yn-dann glewes moryow meur war drethow re beu golghys dhe-ves nans o hirneth, ha kriow ydhyn mor re dhisomdhiskwedhsa aga eghenn diworth an norvys.

Haldir re allsa war-rag hag yth esa ev owth yskynna dhe'n flet ughel. Pan wrug Frodo ombareusi dh'y siwya, ev a worras y dhorn orth an wydhenn esa ryb an skeul: nevra kyns ny wrussa ev godhvos mar dromm ha mar dynn gwiasedh rusk wydhenn ha'n bewnans a-ji dhedhi. Ev a omglewas delit dre brenn ha'y dava, avel na goeswiger na ser prenn; yth o delit a'n wydhenn ow pewa hy honan.

Hag ev owth yskynna wor'tiwedh war an vynk ughel, Haldir a synsis orth y dhorn ha'y dreylya war-tu ha'n Soth. 'Mir y'n tu ma kynsa!' a leveris ev.

Frodo a viras ha gweles, orth nebes pellder hwath, bre gans gwydh ughel pals, po sita gans touryow glas: ny allas ev konvedhes pyneyl a'n dhew. Yn-mes diworti, dell hevelis dhodho, y teuth an nerth ha'n golow a synsi an tir oll. Y teuth hireth dhodho yn tromm dhe nija avel edhen ha powes y'n sita las. Ena ev a viras war-tu ha'n est ha gweles tir oll Lorien ow pesya bys dhe derlentrans gwannliwek Anduin, an Avon Veur. Ev a sevis y dhewlagas dres an avon hag an golow oll a veu difeudhys, hag yth esa ev arta y'n norvys a aswonnis ev. Dres an avon semlans an norvys o gwastas ha gwag, ankler ha heb furv, ha pell dhe-ves ev a sevis arta haval dhe fos, tewl ha diliw. Nyns esa nerth vyth dhe'n howlsplann a worwedhas war Lorien dhe enowi skeus an ughelder pell na.

'Ottena skons Myrkoes Soth,' a leveris Haldir. 'Yth yw koes a sybwydh tewl, may striv an gwydh onan erbynn hy ben hag y peder ha gwedhra aga skorr. Y sev dh'y gres, war ardh meynek, Dol Guldur, an tyller mayth esa trigva an Eskar kudhys dre dermyn hir. Y prederyn ni lemmyn y vos annedhys arta, ha gans nerth seythplek. Y sev kommolenn dhu a-ughto yn fenowgh a-gynsow. Y hyllir gweles y'n tyller ughel ma an dhew nerth yw gorth, onan erbynn y gila; hag y strivons i prest lemmyn dre dybi, mes kyn konvedh an golow kolonn wir an tewlder, ny veu diskudhys y gevrin y honan. Na hwath.' Ev a dreylyas ha diyskynna yn skon, hag i a'n siwyas.

Dhe ben an vre Frodo a vetyas gans Aragorn, ow sevel mar stag ha tawesek avel gwydhenn; mes yn y dhorn yth esa bleujenn vyghan owrek a elanor, hag yth esa golow yn y dhewlagas. Maylys o ev yn neb kov teg: ha dell viras Frodo orto ev a gonvedhas ev dhe weles traow yn studh dell viens i nans o hirneth y'n keth tyller ma. Drefenn blydhynyow fell dhe vos removys a-dhiworth fas Aragorn, hag ev a hevelis bos gwiskys gans dillas gwynn, arloedh yowynk, hir ha teg; hag ev a gewsis geryow dre'n taves Elfek dhe nebonan na allas Frodo hy gweles. Arwen vanimelda, namarie! a leveris ev, hag ena ev a anellas yn town, hag yn-dann dhehweles a-dhiworth y vrys ev a viras orth Frodo ha minhwerthin.

'Ottomma kolonn Elfaghedh11 war an norvys,' a leveris ev, 'hag omma y trig ow holonn bys vykken, marnas bos golow dres an fordhow tewl yw res dhyn kerdhes warnedha hwath, ty ha my. Deus genev!' Yn-dann synsi dorn Frodo, ev a asas diworth bre Gerin Amroth ha nevra ny dheuth ev ena arta avel gour bew.

*1 Dhe bellder an wel Idiomatic phrase: 'to the distance of the view' to translate the idiom 'as far as the eye can see'

*2 Terstiwennik From 'stiwennik' ('pat') - meaning 'continuous patter' as of quick light footfall.

*3 Rutson (m.n.) 'Rustle' ('rubbing-sound') implying sound produced by friction. Close equivalence with adj. 'rutsonek' - 'fricative'

*4 Rysa Theoretical verb from 'rys' - 'ford'. 'To wade' (on foot) / 'to ford' (in a vehicle).

*5 Westrek (adj.) Westron - the language and culture of the Men of the West.

*6 Sa'stag 'Stand still' (as an urgent imperative), applicable in singlative or plural context. Predicated on 'sa'bann' as a contraction of 'sav yn bann'. A contraction used here unusally by an Elf speaking Westron, in a context of urgency.

*7 Omgestava Theoretical verb to 'have contact'. Used here in translation of the idiom 'have dealings with'.

*8 Dallgudha Theoretical verb to 'blindfold'. 'Dellys' - 'Blinded' was considered but the meanings are significantly different enough to warrant a separate word.

*9 Tergerdhes To shuffle / stagger.

*10 Rynndir / Elindir The word 'Naith' (Sindarin) used by Haldir, and re-spelled to 'Neyth' here is translated as the Old English 'Gore' which refers to a narrow, triangular piece of land (as between the convergence of two rivers). In the passage, Haldir makes a difference between the 'Gore' and the 'Angle', which are essentially the same thing with a difference of scale. I've used 'Rynndir' ('point-land') and 'Elindir' ('angle-land') to reflect the same difference.

*11 Elfaghedh Elvendom