15. An Bysow a war-tu ha'n Soth

Nessa Skrif - Second Draft (checked & updated to Gerlyver Meur 3rd edition)

Diwettha y'n jydh na an hobyttow a wrug kuntelles aga honan yn stevell Vylbo.  Yth esa sorrvann dhe Verri ha Pyppyn pan glewsons i Sam dhe greupya y'n Kusulyans, hag ev dhe vos dewisys avel keskoweth Frodo.

'Anresnadow yw dhe-wir,' a leveris Pyppyn.  'Yn le y worra 'mes, ha'y worra yn-dann alhwedh, Elrond a’n gobra a'y donteth!'

 'Gobra!' yn-medh Frodo.  'Ny allav vy tybi a gessydhyans kalessa.  Nyns esowgh hwi ow tybi a-dro dhe'n pyth a leverowgh:  nyns yw gwerison bos dempnys dhe vones y'n vyaj diwovenek ma.  De yth esa hunros dhymm ow oberenn dhe vos gwrys, hag y hallsen vy powesa omma, pol'ta, yn fast martesen.'

'Nyns eus marth dhymm anodho,' a leveris Merri, 'hag yma hwans dhymmo may halles yndella.  Mes y perthyn ni avi orth Sam yn le ty.  Mars yw res dhis mos, y fydh kessydhyans neb huni ahanan dhe vos gesys, yn Pansaven keffrys.  Ni re dheuth yn fordh hir genes Frodo ha perthi hwarvosow kales.  Ni a vynn pesya.'

'Henn o ow styr,' yn-medh Pyppyn.  'Y tal dhyn, hobbytow, sevel warbarth, hag y hwren ni.  Y fydhav mos, marnas bos gorrys yn-dann alhwedh.  Res yw bos nebonan gans poell y'n bagas.'

'Y'n kas na ny vydhydh tejy bos dewisys yn sur,  Peregryn Touk!' a leveris Gandalf , yn-dann vires dres an fenester, hag o ogas dhe'n dor.  'Mes hwi oll yw prederus heb res.  Nyns yw dewisys travyth hwath.'

'Nyns yw dewisys travyth!' a grias Pyppyn.  'Pyth esewgh hwi ow kul?  Hwi o kudhys dhe-ves dre ouryow.'

'Kewsel,' a leveris Bylbo.  'Yth esa bern a gows, hag yth esa neppyth marthus gans pubonan.  Gandalf koth keffrys.  My a dyb nowodhow Legolas ow tochya Gollum dh'y synsi anparys1 keffrys, kyn hwrug ev slynkya skav dhiworto2.

'Kamm es ta.' yn-medh Gandalf  'Anattendyek es ta.  My re'n klewsa seulabrys a-dhiworth Gwaihir.  Mar mynnydh godhvos, nyns esa marthow, dell y's henwydh, saw ty ha Frodo; hag yth esa marth gans pubonan marnas my.'

'Wel, yn neb kas,' a leveris Bylbo, 'ny veu ervirys travyth dres dewis Frodo ha Sam truan.  Prest yth esa own dhymm bos henna an siwyans, mar pen vy anveghys.  Mes, mar mynnowgh godhvos ow brys, Elrond a wra dannvon niver bras lowr, pan dheffo an derivasow.  A dhallethsons i hwath, Gandalf?'

'Dallethsons,' a leveris an pystrier.  'Nebes a'n aspioryon re beu dannvenys seulabrys.  Moy a wra mos a-vorrow.  Yma Elrond ow tannvon Elfow, hag i a wra keskewsel gans an Pellgerdhoryon, ha martesen gans tus Thranduil yn Myrkoes.  Aragorn res eth gans mebyon Elrond.  Y fydh res dhyn hwithra an tir oll a-dro a-dreus dhe lewyow pals kyns gul neppyth.  Ytho, omjer Frodo!  Gwirhaval yw ty dhe wul godrik pell omma.'

'Agh!' yn-medh Sam yn trist.  'Ni ‘wra gortos omma prest pell lowr rag gwav.'

'Ny yll bos di'velebys.' a leveris Bylbo.  'Ty yw dhe vlamya a henna yn rann, Frodo chet: dre deri gortos ow fennbloedh.  Fordh goynt dh'y enora, dell dybav.  Nyns yw dydh a dhewissen vy rag gasa an T.-B.ow yn Penn Bag.  Mes, yndella yth yw: ny yllydh gortos gwenton lemmyn: ha ny yllydh mos kyns an derivasow dhe dhehweles.

Pan dhalleth brath gwav kynsa dos   

  ha meyn a fols yn rew an nos,

dres pollow du ha gwydh yw noeth,

 drog  yth yw y'n Gwylvos mos.

Mes henn a vydh dha jons anfeusik dhe'm brys vy.'

'Bydh, soweth,' a leveris Gandalf.  'Ny yllyn ni dalleth kyns ni dhe gavoes derivadow a-dro dhe'n Varghogyon.'

'My a dybis i dhe vos distruys y'n liv,' yn-medh Merri.

'Ny yllir distrui Bysowvoekkaow  y'n fordh na,' a leveris Gandalf.  Yma ynna nerth aga mester, hag i a wra po sevel po koedha rybdho ev.  Yma govenek dhyn i oll dhe vos anvarghys ha divisourys, hag yndella gwrys le peryllus dre bols: mes res yw dhyn godhvos yn sertan.  Rag an termyn y tal dhis assaya ankovhe dha ahwer, Frodo.  Ny wonn mar kallav vy gul neppyth dhe'th weres; mes y hwystrav hemma y'th tiwskovarn.  Nebonan a leveris bos res poell y'n bagas.  Ewn o ev.  Dell dybav, y hwrav vy mos genes.'

Delit Frodo awos an derivas ma o mar vras may hasas Gandalf an fenestyllenn3 mayth esa ev owth esedha, removya y hatt, hag omblegya.  'Y leveris vy dell dybav, y hwrav vy mos hepken.  Na galesha dha vrys orth travyth hwath.  A-dro dhe'n mater ma Elrond a wra leverel meur, ha dha goweth Hirgarr ynwedh.  Ha henn a'm kovha, y fynnav vy kewsel gans Elrond.  Res yw dhymm mos.'

'Pestermyn a allav vy pesya omma, dell dybydh?' a leveris Frodo dhe Vylbo pan veu gyllys Gandalf.

'Ogh, ny wonn.  Ny allav vy nivera dydhyow yn Pansaven,' yn-medh Bylbo.  Mes nebes termyn, dell dhysmygav.  Ni a yll gul kesklappyans hir pals.  A via da genes gweres orthiv dhe wul ow lyver, ha dalleth an nessa?  A wruss'ta dysmygi gorfenn?'

'Gwrug, nebes anedha, hag oll anedha yw tewl hag anhwek,' a leveris Frodo.

'Ogh, nyns yw henna da lowr!' yn-medh Bylbo.  'Y talvia bos gorfenn da dhe lyvrow.  A via hemma da: hag oll anedha a drevesigas ha triga warbarth yn lowen alena rag?'

'Y fia da, mar pe henna an siwyans wor-tiwedh,' a leveris Frodo.

'Aah!' yn-medh Sam.  'Ha ple fydhons i triga?  Henn yw an pyth ‘wra dhymm omwovynn lieskweyth.'

 Dre bol'ta an hobbytow a besyas keskewsel ha tybi a-dro dhe'n vyaj re dremensa ha'n peryllow a-rag; mes yndella o gnas wynn Pansaven may feu kemmerys diworth aga brys own ha preder oll.  Nyns o ankevys an termyn a dho, po da po drog, mes nyns esa nerth dhodho erbynn an eur na.  Yeghes ha govenek a devis yn krev ynna, ha lowen ens i dre bub dydh dell dho ev, ow kavoes plesour dre bub boes, ha dre bub ger ha kan.

Yndella y slynkya dhe-ves an dydhyow, pub myttin a dardha splann ha teg, ha pub gorthugher a holya goyeyn ha kler.  Mes yth esa kynyav ow kothhe yn skon; yn lent an golow owrek a dhisliwya bys dhe wolow arghansek gwannliwek, ha'n diwettha del a goedha a-dhiworth an gwydh noeth.  Gwyns yeyn a dhallathas hwytha a-dhiworth an Menydhyow Niwlek orth an est.  Loer an Helghor a devi yn krenn yn ebron an nos, ha gorra dhe fia an ster le.  Mes yn isel war-tu ha'n soth unn sterenn a splanna rudh.  Pub nos, hag an Loer ow kothhe arta, hi a dhewynnya splanna ha splanna.  Frodo a ylli hy gweles a-dhiworth y fenester, down y'n nevow, ow leski haval orth lagas hewoel a lagattas a-ugh an gwydh orth amal an nans.

An hobbytow re bia yn Chi Elrond yn ogas dhe dhew vis, ha mis Du re dremensa ha ganso diwettha skethow kynyav, hag yth esa mis Kevardhu ow tremena, pan dhallethas dehweles an aspioryon.  Nebes anedha res eth war-tu ha'n north dres fentenyow an Gwynnloesdhowr yn Goengewri; ha re erell res eth war-tu ha'n west, ha gans gweres Aragorn ha'n Bellgerdhoryon i re hwilsa an tiryow pell a-hys an Loesliv, bys Tharbad, may treusi Fordh an North koth an avon ryb tre dhiswrys.  Meur anedha res eth hag est ha soth; nebes a'n re ma re dreussa an Menydhyow hag entra yn Myrkoes, re erell re yskynnsa dre'n bolgh orth fenten Dowr Gladden, ha diyskynna yn Gwylvostir ha treusi an Parkow Gladden, hag yndella, wor'tiwedh drehedhes tre goth Radagast dhe Rhosgobel.  Nyns esa Radagast ena; hag i re dhehwelsa dre'n bolgh ughel o henwys Yet Rudhgorn.  Mebyon Elrond, Elladan hag Elrohir, o an diwettha dehwelys; I re wrug vyaj meur, ow mos yn-nans a-hys an Arghanswoeth yn pow koynt, mes yn kever aga negys ny vynnsons i kewsel mann dhe nagonan saw Elrond.

Ny dhiskudhsa an kannasow yn ranndir vyth nag ol na nowodhow a'n Varghogyon po gwesyon erell an Eskar.  A-dhiworth eryon an Menydhyow Niwlek keffrys ny wrussons i klewes travyth nowydh.  Ny wrug nagonan po gweles po klewes travyth yn kever Gollum; mes yth esa an bleydhi gwyls owth omguntell hwath, hag yth esens i ow helghya arta pell a-hys an Avon Meur.  Tri margh du re beu kevys distowgh, beudhys y'n Rys livys.  War garregi an ukisdhowr4 pella y'n nansres5  hwiloryon a dhiskudhas korfow pymp moy, hag ynwedh mantell dhu hir, hakkys ha skethennys.  Nyns esa ol vyth arall a'n varghogyon, ha nyns esa le vyth may feu omglewys aga lok.  Dell hevelis i re dhisomdhiskwedhsa a-dhiworth an North.

'Ni a woer yn kever eth a'n Naw dhe'n leha,' a leveris Gandalf.  'Diswar yw dhe vos sur yn tien, mes my a dyb bos galladow lemmyn bos govenek dhyn an Bysowvoekkaow dhe vos keskerys, hag i re beu konstrynys dhe dhehweles yn fordh pynag a allons i dh'aga Mester yn Mordor, gwag ha difurv.

'Mars yw henna gwir, y fydh termyn hir kyns i dhe alloes dalleth an helgh arta.  Yma gwesyon erell dhe'n Eskar heb mar, mes y fydh res dhedha vyajya bys yn emlow Pansaven kyns galloes kavoes agan ol.  Ha mars en ni gans rach y fydh kales dhe gavoes.  Mes res yw ma na hokkyn ni nafella.'

 Elrond a elwis an hobbytow dhodho ev .  Ev a viras orth Frodo yn sevur.  'Y teuth an eur,' yn-medh ev.  'Mar kwra an Bysow dalleth y vyaj, res yw dh'y wul skon.  Mes yth yw res ma na fydhya an re a vydh mos ganso yn gweres dre vresel po nerth.  Y fydh res dhedha tremena yn arloetteth an Eskar pell a-dhiworth gweres.  A synsydh hwath dha dhedhewadow, Frodo, ty dhe vos an Bysowdeger?'

'Synsav,' a leveris Frodo.  'Yth av gans Sam.'

'Ytho, ny allav vy gul gweres meur dhis, gans kusul keffrys,' yn-medh Elrond.  'Y hallav vy ragweles myns pur vyghan a'th fordh; ha ny wonn vy mann a'n fordh may fo gwrys dha oberenn.  Y kreupyas lemmyn an skeus bys dhe ven an Menydhyow, hag yma ev ow tos ogas dhe lannow an Loesliv; hag yth yw tewl dhe’m dewlagas oll yn-dann an Skeus.  Y fydhydh dos erbynn eskerens pals, nebes kler ha nebes toellwiskys; hag y fydhydh kavoes kowetha war an fordh pan vons i anwaytys dres eghenn martesen.  Y fydhav dannvon messajys, a'n par may hallav vy dysmygi, dhe'n re a aswonnav y'n norvys efan; mes y teuth an triyow pur beryllus lemmyn may kammvyacchyo nebes anedha, po dos y'n keth toeth ha ty dha honan.

'Hag y tewisav vy keskowetha rag dos genes, kehys ha dell vynnons i, po chons dh'aga gasa.  Yth yw res bos byghan an niver, drefenn bos wovenek dre doeth ha keladow.  Mara’m be lu a Elfow yn arvwisk an Hendhydhyow, ny via boghes effeyth, saw sevel nerth Mordor.

'Y fydh Keskowetha an Bysow Naw; hag y fydh sevys an Naw Kerdher erbynn an Naw Marghek yw drog.  Y fydh mos Gandalf genes jy ha'th was len; drefenn bos homma y oberenn vras, ha martesen gorfenn y lavur.

'Ow tochya an re yw gesys, y fydhons i bos kannas Poblow Rydh an Norvys: Elfow, Korryon, ha Gwer.  Y fydh mos Legolas a-barth an Elfow; ha Gymli mab Gloin a-barth an Gorryon.  Y fynnons i mos dhe volghow an Menydhyow dhe'n leha, ha dresta martesen.  Y fydh Aragorn mab Arathorn a-barth Gwer, y’n jeves bern meur a Vysow Isildur.'

'Hirgarr!' a leveris Frodo.

'Gwir,' yn-medh ev yn unn vinhwerthin.  'My a bys kummyas dhiworthis rag bos dha geskoweth arta, Frodo.'

'Y pyssen vy ahanas a dhos,' a leveris Frodo, 'mes y tybis vy ty dhe vones dhe Vinas Tirith gans Boromir.'

'Bydhav,' yn-medh Aragorn.  'Ha'n Kledha 'veu Terrys a vydh daswrys kyns my dhe dhalleth rag gwerrya.  Mes dha fordh ha'm fordh vy a res warbarth dre gansow a vildiryow.  Rakhenna, y fydh Boromir ynwedh y'n keskowethyans.  Ev yw gour kolonnek.'

'Yth yw res a gavoes dew.' a leveris Elrond.  'Y fydhav vy ombrederi yn aga hever.  Y hallav vy kavoes nebes y'm koskordh yw da genev aga dannvon martesen.'

'Mes ny wra tyller vyth ragon ni!' a grias Pyppyn gans amayans.  'Ny vynnyn ni bos gesys.  Ni a vynn mos gans Frodo.'

'Yth yw yndella drefenn na gonvedhowgh hwi na dysmygi a'n pyth usi war-rag.' yn-medh Elrond.

'Ny wra yndella Frodo,' a leveris Gandalf, ow skoedhya orth Pyppyn yn anwaytys.  Ny wel yn kler nagonan ahanan.  Gwir yw, mar konvettha an hobbytow ma an peryll, ny vedhsens i mos.  Mes i a vynnsa mos hwath, po, i a vynnsa bedha, ha shamys hag anlowen y fiens.  Dell dybav, Elrond, y'n mater ma y fia da dhe drestya y’ga howethyans yn le furneth meur.  Mar tewisydh ragon arloedh-elf avel Glorfindel keffrys, ny allsa ev fetha an Tour Tewl, na igeri an fordh dhe'n Tan dre'n nerth usi ynno.'

'Y kowsydh yn sevur,' a leveris Elrond,  'mes y'm beus dout.  Y'm beus own ma nag yw salow an Shayr lemmyn a-dhiworth peryll; hag yth esa y'm brys tybyans a dhannvon ena an dhew ma avel kannasow, rag gul an pyth a yllons i, herwydh us aga fow, rag gwarnya tus yn kever an peryll.  Y talvia triga an huni yowynkka a'n dhew, Peregryn Touk, herwydh ow brys, dhe’n leha.  Yth yw ow holonn erbynn dewis mayth ella ev.'

'Y'n kas na, Mester Elrond, res vydh dhis ow gorra yn prison, po ow dannvon tre ha my kelmys yn sagh,' yn-medh Pyppyn.  'Poken, y hwrav vy siwya warlergh an Keskowethyans.'

'Re bo yndella ytho.  Y fydhydh mones,' a leveris Elrond, hag ev a hanasas.  'Lemmyn, lenwys yw rol an Naw.  Dalleth a res an Keskowethyans seyth dydh alemma.'

Kledha Elendil a veu nowydh govelys gans govyon Elfek, hag yn y lown y feu delinys arwoedh a seyth sterenn gorrys ynter an Loer yn kromman ha'n Howl yn dewynnow, hag a-dro dhedha yth esa skrifys runyow pals; drefenn Aragorn mab Arathorn dhe dhos rag gwerya yn ordiryow Mordor.  Pur splann o an kledha na wosa bos daswrys kowal; golow an howl a veu dastewynnys yn rudh a-dhiworto, ha yeyn o golow an loer dredho, ha'y lown o kales ha tynn.  Hag Aragorn a ros dhodho hanow nowydh ha'y henwel Anduril, Flamm an West.

Aragorn ha Gandalf a gerdha warbarth po esedha ha keskewsel a'ga fordh ha'n peryllow a vettyens i; hag i a studhya an mappow ha lyvrow a wodhvos afinys gans delinyansow ha hwedhlow hag esa yn chi Elrond.  Treweythyow yth esa gansa Frodo; mes ev o lowen dhe fydhya y'ga gidyans, hag ev a dremena kemmys a dermyn hag a ylli ev gans Bylbo.

Y'n diwettha dydhyow na an hobbyttow a esedha warbarth y'n gorthugher yn Hel an Tan, hag ena yn mysk hwedhlow pals i a glewas hwedhelgan Beren ha Luthien ha gwaynyans an Jowel Meur leverys yn tien; mes dre'n jydh, ha Merri ha Pyppyn ow kerdhes yn efan, Frodo ha Sam a ylli bos kevys gans Bylbo yn y stevell vyghan y honan.  Ena Bylbo a redya rannow a'y lyver (hag o pur ankowal hwath dell heveli), po temmigow a'y vardhonieth, po skrifa notennow a anethow Frodo.

Yn myttin an diwettha dydh yth esa Frodo ha Bylbo aga honan warbarth, hag an hobbyt koth a dennas a-dhiworth kudhva yn-dann y weli kist a brenn.  Ev a sevis an gorher ha palvala a-dro a-ji dhedhi.

'Ottomma dha gledha,' a leveris ev.  'Mes terrys veu, dhe-wir.  My a's kemmeras rag y witha salow mes yth ankevis vy pysi orth an wovyon dh'y ewnhe.  Nyns eus termyn vyth lemmyn.  Ytho, y tybis vy, martesen, bos da genes kavoes hemma, dhe-wir.'

Ev a gemmeras a-dhiworth an gist kledha byghan yn goen goth hag ankempen a ledher.  Ena ev a'n tennas ha'y lown glann ha gwithys da a dhewynnyas tromm, yeyn ha splann.  'Hemm yw Gwan,' a leveris ev, ha heb devnydhya meur a nerth ev a'n herdhyas  down yn keber a brenn.  'Kemmer e, mar mynnydh.  Ny vydh res dhymmo arta, dell waytyav.'

Frodo a'n degemmeras gans gras.

'Ynwedh yma homma!' yn-medh Bylbo, yn-dann denna yn-mes fardell hag o pur boes herwydh y vraster dell hevelis.  Ev a dhismaylyas nebes lappys a bannweyth koth, ha sevel kaspows vyghan.  Gwiys yn tynn o gans meur a gylghyow, ogas mar wedhyn avel lien, mar yeyn avel rew, ha kalessa ages dur.  Hi a splannas avel arghans yn loergann, hag ynworrys ynni gemmow gwynn.  Gensi yth esa grogys a berlys ha gwrysow.

'Tra deg yw, a nyns yw?' a leveris Bylbo, orth hy gwaya y'n golow.  'Ha dhe-les.  Yth yw ow haspows-korr a veu res dhymm gans Thoryn.  My a's daskemmeras dhiworth Tregleudhva Veur6 kyns dalleth, ha'y fardella gans ow fardellow.  My a dhros genev kovrohow oll ow aneth, saw an Bysow.  Mes ny waytis vy devnydhya homma, ha nyns yw res dhymm anedhi lemmyn, marnas bos da dhe vires orti treweythyow.  Ny glewir poesedh vyth pan wiskir.'

'Ow semlans a via - wel, ny dybav bos gwiw ow semlans ynni,' a leveris Frodo.

'An pyth poran a leveris evy,' yn-medh Bylbo.  'Mes, ny vern an semlans.  Ty a yll hy gwiska yn-dann dha dhillas a-ves.  War yew!  Y tal dhis kevranna an kevrin ma genev.  Na lever yn hy hever dhe nagonan arall!  Yth omglewsen vy lowenna mar kodhviv ty dh'y gwiska.  Yma tybyans dhymm hi dhe dreylya lownyow an varghogyon dhu keffrys,' a worfennas ev isel y lev.

 'Da lowr, y fynnav hy hemmeres,' yn-medh Frodo.  Bylbo a's gorras yn y gyrghynn, ha fastya Gwan orth an grogys dewynnek; hag ena Frodo a worras dresti y lavrek, krys ha jerkynn koth ha nemmys dre gewer.  

'Hobytt plen hepken yw dha semlans lemmyn,' a leveris Bylbo.  'Mes yma moy dhis lemmyn ages dell welir orth dha arenep.  Re bo chons da dhis!'  Ev a dreylyas ha mires dres an fenester, yn-dann assaya hwyrni ton.

'Ny allav vy gul gras dhis yn fordh wiw, Bylbo, rag homma, ha rag dha guvder tremenys oll,' a leveris Frodo.

'Na assay!' yn-medh an hobbyt koth, yn-dann dreylya ha'y hwettya orth y geyn.  'Aw!' a grias ev.  'Ty yw re gales lemmyn dhe hwettya!  Mes dhe-wir: res yw dhe Hobbyttow gwitha warbarth, ha Baggynsyow yn arbennik.  An pyth a bysav avel gras yw ty dhe omwitha kemmys hag a yllydh, ha dehweles gans oll an nowodhow a yllydh, ha kanow ha hwedhlow koth a yllydh kavoes.  Y fydhav assaya yn stroeth dhe worfenna ow lyver kyns ty dhe dhehweles.  Y fia da genev skrifa an nessa, re biv gesys.'  Ena ,ev a hedhis ha treylya war-tu ha'n fenester arta, yn-dann gana yn isel.

'Th esedhav orth an tan gans kov

 a'n draow re wrug gweles,

a vleujyow-pras, tegennow-duw,

yn havow toemm attes.  

Del melyn hag an roesowrlin

dre gynyav passys kyns,

gans howl arghansek, niwl a-varr,

 yn mysk ow gols an gwyns.

'Th esedhav orth an tan gans tybyans

 fatell vydh an bys,

pan dheffo gwav kyns gwenton teg

 na wrav vy gweles vyth.

Drefenn bos meur a draow y'n bys

na wrug vy gweles mann,

yn pub koes hag yn pub fenten

yma glas nowydh glan.

'Th esedhav orth an tan, y'm brys

'ma tus gyllys hirneth,

ha tus a wra gweles norvys

na wrav vy godhvos vyth.

Mes ha my owth esedha taw

ha tybi down ha pell,

y koslowav rag levow koth

ha dewdroes a dhehwel.

 Dydh yeyn ha loes o ogas dhe benn mis Kevardhu.  Yth esa Gwyns an Est ow frosa dre skorennow noeth an wydh, ha sia yn mysk an wydh pin war an breow.  Kommol skethennek a fistenas a-vann, tewl hag isel.  Ha skeusow moredhek an gorthugher a-varr ow talleth hirhe an Kowethyans a dharbaris dalleth.  Y tallethens i y’n mo, drefenn Elrond dhe gusulya orta dhe vyajya yn-dann nos kemmys hag a allons i, bys pan vons i pell diworth Pansaven.

'Res yw ma'gas bo own a lagasow pals gwesyon Sawron,' a leveris ev.  Ny'm beus dout may trehedhis  dhodho seulabrys nowodhow a dhisedhans an Varghogyon, hag y fydh ev lenwys gans sorr.  Y teu yn skon lemmyn y aspioryon a-droes hag askellek a-les yn tiryow a'n north.  Y'gas bydh res a warya a'n ebron a-ughowgh keffrys ha hwi ow mos war agas hyns.'

An Kowethyans a dhug myns byghan a dhaffar bresel, drefenn bos govenek dhedha dre geladow yn le batalya.  Yth esa Anduril dhe Aragorn mes nyns esa arv arall vyth dhodho, hag ev eth a-les gwiskys yn dillas glas ha gorm gossenek, avel Pellgerdher an gwylvos.  Yth esa dhe Voromir kledha hir, haval orth Anduril y semlans mes le y linyeth, hag ev a dhug ynwedh skoes ha’y gorn-bresel.

'Ughel ha kler yw y son yn nansow an breow,' a leveris ev, 'hag ena, fiens i, eskerens oll Gondor!'  Ev a'n gorras dh'y dhiwweus ha'y seni yn unn dardha, hag an dassonyow a lammas a-dhiworth unn garek dh'y ben, ha pubonan a glewas an lev na yn Pansaven a sevis yn unn lamma.

'Bydh lent a seni an korn na arta, Boromir,' yn-medh Elrond, 'bys pan seffi arta orth emlow dha dir, hag y' fo edhomm euthyk.'

'Martesen,' a leveris Boromir.  'Mes pup-prys y senis vy ow horn orth dalleth vyajya, ha kyn kerthyn ni yn skeusow alemma rag, ny vydhav mos war-rag avel lader y'n nos.'

Gymli an korr yn unnik a omwiskas yn apert gans kaspoes verr, rag korryon dhe dhoen yn skav beghyow poes; hag orth y rogys yth esa boel efan y lown.  Yth esa gwarak ha goen-sethow dhe Legolas, hag orth y rogys yth esa kollan hir gwynn.  An hobbytow yowynk a omwiskas gans an kledhedhyow a gemmersens i diworth an krug; mes Frodo a gemmeras Gwan yn unnik; ev a withas kudhys y gaspoes herwydh mynnas Bylbo.  Gandalf a dhug y lorgh, mes grogysys orto y feu an kledha elfek Glamdring, gevellys gans Orkryst hag esa ow korwedha war vronn Thoryn yn-dann an Menydh Morynysek.

Elrond a brovias yn ta oll anedha gans dillas tew ha toemm, hag yth esa jerkyn ha pellyst dhedha.  Boes spar ha dillas ha pallennow ha pygans erell a veu beghys war hoba,  an best truan poran re dhrosens i a-dhiworth Brenn.

An godrik yn Pansaven re wrussa chanj marthus dhodho: ev o lentrus hag yth esa an kris a yowynkneth dhodho.  Sam yth o neb re derssa dh'y dhewis, yn-dann dhisklerya Byll (an hanow re'n rosa) dhe omwetha, mar ny dheuth ev.

'Nammna yll kewsel an enyval na,' yn-medh ev, 'hag ev ‘wrussa kewsel, mar kwrella ev godriga omma nebes pella.  ‘Th esa tremm dhodho mar kler ‘vel lavar Mr. Pyppyn: mar ny wre'ta ow gasa dhe vones genes, Sam, my ‘wra dha siwya o’honan.'  Ytho Byll eth avel an beghvest7, mes ev o esel yn unnik an Kowethyans nag o duwenik dell hevelis.

 I re lavarsa farwell y'n hel veur ryb an tan, hag yth esens i ow kwaytya Gandalf yn unnik na dhothya ev hwath diworth an chi.  Golow an tan a dheuth dres an darasow igor, hag yth esa golowys medhel owth isplanna a-dhiworth fenestri pals.  Bylbo, taw hag omvaylys yn huk, a sevis ryb Frodo war radh an daras-rag.  Aragorn a esedhas, plegys dh'y dhewlin y benn; Elrond yn unnik a wodhva yn ta styr an pols ma ragdho ev.  An re erell a allsa bos gwelys avel furvow loes y'n tewlder.

Yth esa Sam ow sevel ryb an hoba, ow sugna y dhens ha lagatta brottel y jer y'n tewlder may fedhyglas an avon yn mysk an meyn a-woeles; yth esa y hwans a aneth orth ispoynt.

'Byll chett,' a leveris ev, 'ny dalvia dhis junya genen ni.  Ty ‘wrussa galloes gwith’ omma ha dybri ‘n gwella goera bys devedhyans an gwels nowydh.'  Byll a swaysyas y lost ha ny leveris ev travyth.

Sam a dhasesedhas an sagh orth y dhiwskoedh, ha nivera arta yn prederus yn y vrys oll an draow re worrsa ev ynno, yn-dann omwovynn mars esa neppyth a ankovsa ev: y benndresor, y dhafar-kegina; hag an gist vyghan a hoelan a dhegi ev pup-prys ha daslenwel peskweyth may hallo ev; provians hel a hwenn-pib (mes ny vydh ogas dhe lowr de’ dhysmygav); kellester ha korn tan; isdhillas a wlan; pann; nebes pythow y vester re ankovsa Frodo ha Sam re's fardellsa rag aga sevel yn kormoledhek pan vons i res.  Ev a's niveras oll.

'Lovan!' a hanasas ev. Nyns eus lovan!  Ha nyns o saw nyhewer ty dhe leverel yn dha vrys:  "Sam, ‘fia tybyans da dh’ gavoes tamm a lovan.  ‘Fydh mynnes dhis anedhi mar nyns eus dhis"  Wel, ‘hwrav vy y vynnes.  Ny allav vy y gavoes lemmyn.'   

Y'n pols na Elrond a dheuth yn-mes gans Gandalf, hag ev a elwis an Kowethyans dhodho.  'Hemm yw ow diwettha lavar,' a leveris ev isel y lev.  'Yma'n Bysowdeger ow talleth yn Negys Menydh a Vreus.  Yth yw gorrys warnodho ev yn unnik neb charj: na asso ev an Bysow, nag y ri dhe was vyth an Eskar, na gasa den vyth dh'y dava, saw eseli an Kowethyans ha'n Konsel, mes awos edhomm a'n gwettha hepken.  A an re erell ganso avel keskoweth a'ga bodh aga honan, rag y weres war y fordh.  Y hyllowgh tarya, po dehweles, po treylya dhe-ves yn fordhow erell, herwydh agas chons.  Dhe bella mayth ewgh dhe galessa may fydh dhe gildenna; mes nyns owgh hwi synsys hwath der po li po gorambos dhe vones pella ages dell vynnowgh.  Rag na wodhowgh hwi hwath krevder agas kolonn, ha ny yllowgh hwi ragweles an pyth may mettyo pubhuni er y bynn war an fordh.'  

'Dislen yw an huni a lever farwel pan dewlha an fordh,' yn-medh Gymli.

'Martesen,' a leveris Elrond, 'mes na deses ev dhe gerdhes y'n tewlder na welas ev an nos .'

'Ambos tes a yll krevhe kolonn dhyegrys,' yn-medh Gymli.

'Po y derri,' a leveris Elrond.  'Na virewgh re bell war-rag!  Kewgh lemmyn gans kolonn dha!  Farwel, ha re ello genowgh bennathow Elfow ha Gwer ha Tus Rydh oll.  Re splanno ster war agas fas!'

'Chons....chons da!' a grias Bylbo, ow terleverel dre'n yeynder.  'Ny dybav bos galladow may skriffes dydhlyver, Frodo chet, mes y fydhav gwaytya derivas leun pan dhehwelydh.  Ha na wra fordh re hir! Farwel!'

Meur a dus erell a goskordh Elrond a sevis y'n skeusow ha mires orta hag i ow tos, ow profya orta aga farwel, medhel aga lev.  Nyns esa hwarth vyth, na kan nag ilow.  Wor'tiwedh i a dreylyas dhe-ves ha diliwa yn taw y'n mo.

I a dreusis an pons hag yskynna yn unn dreylya hag yn lent war an hynsyow serth hir a yskynna yn-mes diworth nans folsys Pansaven; hag i a dheuth wor'tiwedh war an woen may sia an gwyns der an mynkek.  Ena, wosa  diwettha gowolok orth an Diwettha Chi Hel ow tewynnya a-barth-woeles i a hirgammas pell dhe-ves y'n nos.

 Dhe Rys Bruinen i a asas an Fordh, treylya war-tu ha'n soth ha pesya dre hynsyow kul yn mysk an tiryow plegys.  I a vynnas may pessyons i y'n fordh ma a-hys tu west an Menydhyow dre lies mildir ha dydh.  An powdir o garowwa dres eghenn ha difeyttha ages yn nans an Avon Veur yn Gwylvostir dhe du arall an gadon, hag aga avonsyans a vedha lent; mes yth esa govenek dhedha may kohellons i bos merkys gans lagasow ankowethek y'n fordh ma.  Seulabrys, aspioryon Sawron re bia gwelys boghes menowgh y'n pow gwag ma, hag an hynsyow o anaswonnys saw gans tus Pansaven.

Gandalf a gerdha a-rag, ha ganso Aragorn neb a aswonni an tir ma yn tewlder keffrys.  Yth esa an re erell yn rew a-dhelergh ha Legolas, skentel y dhewlagas, avel kilwithyas.  Kynsa rann aga vyaj o kales hag andidheurek, ha ny govhas Frodo saw nebes anodho, marnas an gwyns.  Dre lies dydh heb howl awel rewek a dheuth a-dhiworth an Menydhyow dhe'n est, ha nyns esa dillas vyth, dell hevelis, a allas gwitha yn-mes y vysies ow hwilas.  Kyn feu dillasys yn ta an Kowethyans , ny omglewsons i toemm saw nammenowgh, po hag i ow kwaya po powes.  I a goska yn anes dre gres an jydh, po yn neb kew an tir, po kudhys yn-dann neb spernek kelmys a devi yn tylleryow pals.  Y'n dohajydh diwedhes an goelyador a's difuna hag i a wre aga boes chyf: yeyn ha heb cher herwydh usadow, drefenn nag yllens i omberyllya dre enowi tan saw nammenowgh.  Gorthugherweyth i e war-rag arta, pup-prys war-tu ha'n soth kemmys hag a yllens i kavoes hyns gwiw.

Wostalleth, dell hevelis dhe'n hobyttow, yth esens i ow kreupya war-rag avel melhwes ha ny avonsyens i mann kyn kerdhsens i hag omdhisevel bys skwithter.  Yn pub dydh golok an tir o an keth ha'n jydh kyns.  Mes, tamm ha tamm, yth esa an menydhyow ow tos nes.  War tu ha'n soth a Bansaven i a sevi ughella prest, ha plegya war-tu ha'n west; hag a-dro dhe sel an gadon yth esa tir ledanna prest a vreow difeyth, ha nansow down lenwys gans dowrow terfyskus.  Hynsyow o boghes ha gwius, ha lieskweyth i a wre aga hemmeres dhe amal neb als serth, po yn-nans yn gwernow peryllus.

I re bia y'n fordh dre dhiw seythun pan janjyas an gewer.  An gwyns a hedhis distowgh hag ena leska a-dro a-dhiworth an soth.  An kommol skav a ughelhas ha teudhi dhe-ves, hag an howl a omdhiskwedhas, gwannliwek ha splann.  Y teuth bora yeyn kler dhe benn kerdh hir, ow trebuchya dre'n nos.  An dremenysi a dheuth erbynn hirdrumm isel kurunys gans hengelynnenn gwrys aga horf glas a ven an breow dell hevelis.  Aga del du a splannas ha'ga mor a isplannas rudh yn golow an howl ow sevel.

Pell war-tu ha'n soth Frodo a allas gweles furvow godewl a venydhyow ardhek esa ow sevel a-dreus dhe’n hyns hag esa an Kowethyans ow holya dell hevelis.  A-gledh y'n gadon ughel ma y sevi tri bleyn; an ughella ha'n nessa a sevi orth y sav haval orth dans erghek y benn; yth esa y gleger north meur ha lomm yn-dann skeus hwath dre vras, mes y'n leow may koedhas warnodho an howlsplann yn ledrek, ev a issplannas rudh.

Gandalf a sevis ryb Frodo ha mires a-bell yn-dann y dhorn.  'Ni re gerdhas yn ta,' yn-medh ev.  'Ni re dhrehedhas emlow an pow yw henwys Kelynndir gans Gwer; meur a Elfow a driga omma yn dydhyow lowenna, pan veu henwys Eregion.  Pymp ha dew ugens lew herwydh nij bran re gerdhsyn ni, kyn kerdhas pella agan dewdroes dre voy a vildiryow hir.  An tir ha'n gewer a vydh klorra lemmyn, mes peryllussa martesen.'

'Mar pe peryllus po na ve, howldrevel gwir yw fest wolkomm,' a leveris Frodo, yn-dann dewlel war-dhelergh y gogh ha gasa golow an myttin dhe goedha war y fas.

'Yma'n menydhyow a-ragon ,' yn-medh Pyppyn.  'Martesen ni a dreylyas war-tu ha'n est y'n nos.'

'Na wrussyn,' a leveris Gandalf.  'Y hyllydh gweles pella war-rag dre wolow kler.  Dres an bleynyow na an gadon a bleg war-tu ha'n soth-west.  Yma mappow pals yn chi Elrond, mes, a wruss'ta tybi ha mires orta?'

'Gwrug, treweythyow,' yn-medh Pyppyn.  'Mes ny berthav kov anedha , yma penn gwella dhe Frodo rag traow a'n par na.'

'Nyns yw res dhymmo a vappa vyth.' a leveris Gymli re dhothya war-rag gans Legolas, hag yth esa ev ow lagatta war-rag lemmyn gans golow koynt yn y dhewlagas dhown.  'Ottena an tir mayth oberi agan hendasow, ha ni re wrug aven an menydhyow na yn lies oberenn a vetol ha men, hag yn hwedhlow ha kanow pals.  I a sev hir y'gan hunrosow:  Baraz, Zirak, Shathûr.

'Saw unnweyth kyns y hwrug vy aga gweles a-bell yn bywnans difun, mes my a's aswonn ha'ga hanow, drefenn bos yn-danna Khazad-dûm, an Korryongleudh8, hag yw henwys lemmyn an Pytt Du, Moria y'n taves Elfek.  Yn hons yma ow sevel Barazinbar, an Rudhgorn9, Karadras fell; ha dresto yma Arghansgolgh10  ha Penngommolek: Kelebdil Gwynn ha Fanuidol Loes, a elwyn ni Zirakzigil ha Bundushathûr.

'Y'n le na yma aswa y'n Menydhyow Niwlek, hag ynter aga diwvregh yma'n nans du y skeusow nag yllyn ni ankevi:  Azanulbizar, Nans Duell yw henwys gans an Elfow Nanduhirion.'

'War-tu ha Nans Duel y kerdhyn ni,' a leveris Gandalf.  'Mars yskynnyn ni y'n bolgh yw gelwys Yet Rudhgorn, dres tu pella Karadras, ni a wra diyskynna der an Grisfordh Duell yn nans down an Korryon.  Ena y hworwedh  Lynnweder, hag y'n tyller na an Dowr Arghanswoeth a dhrehav der y fentenyow rewek.'

'Du yw dowr Kheled-zâram,' yn-medh Gymli, 'ha yeyn yw fentenyow Kibil-nâla.  Ow holonn a gren dre'n tybyans ma'ga hwelliv skon.'

'Re bo lowender dhis a'n wel, a gorr mas!' a leveris Gandalf.  'Mes pynag a wrylli jy, ny yllyn nyni hedhi y'n nans na.  Res vydh dhyn holya orth an Arghanswoeth y'n koesow kevrinek, ha wosa dhe'n Avon Veur, hag ena -- '

Ev a hedhis.

'Ha dhe by le wosa henna?' a wovynnas Merri

'Dhe benn an vyaj - wor'tiwedh,' yn-medh Gandalf.  'Ny yllyn ni mires war-rag re bell.  Bedhen pes da an kynsa rann dhe vos gwrys yn salow. Dhe’m breus vy y fydhyn ni powes omma, y’n nos ow tos keffrys ha hedhyw.  Yma ayr yaghus yn Kelynndir.  Res yw drogedh meur dhe goedha war dir kyns ev dhe ankevi an Elfow, wosa i dhe driga warnodho.'

'Yth yw henna gwir,' a leveris Legolas.  'Mes yth o Elfow an tir ma agh anaswonnys dhyn ni a'n werin wydhek, ha ny’s kovha mann an gwydh ha'n gwels.  Y klewav kynvann an meyn yn unnik anedha: down y'gan palsons i, teg y'gan kervsons i, ughel y'gan drehevsons i; mes yth yns i gyllys.  Yth yns i gyllys.  Y hwilsons i an Porthow nans yw hirneth.'

   Y'n myttin na i a enowis tan yn kew dhown kudhys dre gelynnennow meur, ha'ga soper-hansel o lowenna ages dell re bia a-ban dhallethsons i.  Ny wrussons i fistena dh'aga gweli a'y wosa, drefenn i dhe waytya koska dre'n nos oll, ha ny vynnsons i pesya war-rag kyns gorthugher an nessa dydh.  Aragorn yn unnik o taw ha dibowes.  Wosa pols ev a asas an Kowethyans ha gwandra war an drumm;  ena y sevis ev yn skeus gwydhenn, ow mires war-tu ha'n soth ha'n est, treylys y benn haval ev dhe woslowes.  Ena, ev a dhehwelas dhe lann an gew ha mires war-nans orth an re erell hag i ow hwartha ha kewsel.

'Pyth eus, Hirgarr?' a elwis Merri dhodho.  'Pyth esos'ta ow hwilas?  Eus hirneth dhis a Wyns an Est?'

'Nag eus, dhe-wir,' a worthybis ev.  'Mes yma neb kollva dhe'm brys vy.  My re beu yn Kelynndir yn lies seson.  Nyns eus tus vyth a drig omma lemmyn, mes kroaduryon erell pals a drig omma pup-prys, ydhyn yn arbennik.  Mes lemmyn traow oll yw taw, saw hwi.  Y hallav y omglewes.  Nyns eus son vydh dre vildiryow oll a-dro dhyn, hag agas lev a wra dhe'n dor dasseni dell hevel.  Ny'n konvedhav.'

Gandalf a viras orto rag bern tromm.  'Pyth yw an skila herwydh dha dhysmyk?' a wovynnas ev.  'Eus moy ages marth orth gweles peswar hobbytt, hag an re erell ahanan heb mar, yn le ma nag yw po gwelys po klewys tus saw boghes?'

'Yma govenek dhymm bos henna an kas,' a worthybis Aragorn.  'Mes my a omglew hewoelder, hag own, na wrug vy omglewes omma kyns.'

'Res yw dhyn bos prederussa ytho,' a leveris Gandalf.  'Pan dhrer Pellgerdher yn vyaj, tybyans da yw dhe woslowes orto, Aragorn yn arbennik.  Res yw dhyn hedhi kewsel yn ughel, powesa yn kosel, ha settya goelyas.'

Tro Sam o y'n jydh na dhe woelyas yn kynsa, mes Aragorn a omworras ganso.  An re erell a goedhas yn kosk.  Ena an taw a devis bys may hallas Sam y omglewes keffrys.  Anellans an goskadoryon a allas bos klewys yn kler.  Swysh lost an hoba ha gwayans treweythus y garnow a dheuth ha bos trosow ughel.  Sam a allas klewes y gevalsyow y honan ow kwighal, pan waya ev.  Yth esa taw glan yn y gyrghynn, hag a-ugh oll y kregi ebron las kler, hag an Howl ow sevel a-dhiworth an Est.  Pell war-tu ha'n Soth, klout tewl a omdhiskwedhas, ha tevi, ha dos war-north haval orth mog ow nija y'n gwyns.

 'Pyth y’ henna, Hirgarr?  Nyns y' mir kommol,' a leveris Sam dhe Aragorn yn unn hwystra.  Ny wrug ev gorthyp mann, yth esa ev ow lagatta yn tynn orth an ebron; kyns pell Sam y honan a allas gweles an pyth esa ow nesa.  Hesow a ydhyn, ow nija gans toeth bras, ow treylya ha rosella, ha treusi an tir oll haval orth i dhe hwilas neppyth; hag yth esens i ow tos nes tamm ha tamm.

 'Gorwedh gwastas ha kosel!' a sias Aragorn, yn-dann denna Sam yn skeus kelynnenn; drefenn kaslu bras a ydhyn dhe derri diworth an hes veur, hag i a dheuth, ow nija yn isel, poran war-tu ha'n drumm.  Sam a dybis i dhe vos bran a neb eghenn, bras aga braster.  Dell dreussons i a-vann, aga hes mar dhoes ma’ga holyas y skeus yn tu dres an dor a-woeles, unn ronk anhwek a veu klewys.

Ny savsa Aragorn kyns i dhe vyghanhe y'n pellder, north ha west, ha kler arta o an ebron.  Ena ev a sevis yn unn lamma ha mos ha difuna Gandalf.

'Yma kasluyow a vrini du ow nija dres an tir oll ynter an Menydhyow ha'n Loesliv,' a leveris ev, 'hag i re dremenas dres Kelynndir.  Nyns yns i genesik omma;  i yw krebayn 'mes a Fangorn ha Brenndir.  Ny wonn an pyth a wrons i: martesen yma neb ahwer pella y'n soth may fions i anodho; mes, dell dybav, ymons i owth aspia orth an tir.  Ynwedh y hwowelis vy meur a hokys ughel y'n ebron.  Y tal dhyn gwaya arta dell dybav y'n gorthugher ma.  Nyns yw yaghus Kelynndir ragon ni namoy: goelyes yw.'

'Ytho, yndella an kas gans Yet Rudhgorn ynwedh,' a leveris Gandalf; 'an fordh may hyllyn ni treusi honna heb bos gwelys ny allav vy dysmygi.  Mes ni a wra tybi a-dro dhe henna pan vo res.  Yn kever gwaya kettell vo tewl, ewn os ta dhe'm brys vy.'

'Dre jons da agan tan a wrug boghes vog, hag ev re los'sa du kyns dos an krebayn,' yn-medh Aragorn.  'Res yw y dhifeudhi ha na wra y dhasenowi.'

'Wel, ass yw henna pla!' a leveris Pyppyn.  An nowodhow: tan vyth, ha gwaya dre nos arta, re beu leverys dhodho kettell dhifunas ev diwedhes y'n dohajydh.  'Awos hes a vrini hepken!  Yth esen vy ow ragdybi 'dro dhe voes gwir da haneth : neppyth poeth.'

'Wel, ty a yll pesya ragdybi,' a leveris Gandalf.  'Martesen y fydh meur a wledhow anwaytys a-dheragos.  Yn ow hever ow honan, y fia da genev pib rag megi yn attes ha dewdroes doemma.  Byttegyns, diogel yw unn dra dhe'n leha : toemma y fydh ha ni ow mos war-tu ha'n soth.'

'Re doemm, martes'n,' a hanasas Sam dhe Frodo.  'Mes 'th esov vy o’ talleth tybi bos termyn gwiw ni dhe weles an Menydh a Dan na, ha gweles penn an Fordh, de'leverir.  Herwydh ow hynsa tybyans an Rudhgorn ma, po pynag ‘vo y hanow, o ‘n dra martes'n, kyns Gymli dhe gewsel.  Challashynder gwir yw yeth korr, del'evel!'  Ny ri mappow travyth dhe vrys Sam, ha pellderyow oll y'n tiryow koynt ma a heveli bos kowrek bys mayth o ev pur gammdhysmygys yn y vrys.

Der an jydh na oll an Kowethyans a withas omlennys.  An ydhyn du a dreusi a-ugh a dermyn dhe dermyn;  mes i a dhisomdhiskwedhas war-tu ha'n soth dell dheuth ha bos rudh an Howl y'n west.  Y'n mo y tallathas an Kowethyans, hag yn-dann dreylya hanter war-tu ha'n est i a lewyas aga fordh war-tu ha Karadras, a isplannas rudh yn kodewl hwath pell dhe-ves yn diwettha golow an Howl disomdhiskwedhys.  Onan hag onan ster gwynn a lammas war-rag hag an ebron ow tewlhe.

Der gidyans gans Aragorn i a gavas hyns da.  Frodo a dybis ev dhe vos remenant hen fordh, ledan ha towlennys yn ta yn termyn tremenys, a-dhiworth Kelyndir dhe volgh an menydhyow.  An Loer, leun hy fas lemmyn, a sevis a-ugh an menydhyow, ha tewlel golow gwannliwek mayth o du skeusow an men ynno.  Yth esa semlans dhe lies anedha haval orth bos kervys dre dhornow, kyn hworwedhens i lemmyn keskerys ha diswrys yn tir gwag ha difeyth.

Mo yeyn o, kyns kynsa gwayans bora, ha'n loer o isel.  Frodo a viras yn-bann y'n ebron.  Distowgh ev a welas po klewes skeus a dremenas a-dherag an ster ughel, haval orth i dhe dhiliwa dre bols ha lughesi arta.  Ev a grenas.

'A wels’ta neppyth a dreusis a-vann?' a hwystras ev orth Gandalf nebes a-ragdho.

'Na welis, mes y'n omglewas, pynag a ve,' a worthybis ev.  'Nyns o travyth martesen, saw skethenn a gommol tanow.'

'Yth esa ev ow kwaya skon ytho,' a hanasas Aragorn, 'ha nyns o herwydh an gwyns.'

Nyns esa hwarvos arall y'n nos na.  An nessa myttin a dhallathas splanna ages kyns.  Mes an ayr o yeyn arta;  seulabrys yth esa an gwyns ow tastreylya war-tu ha'n est.  Dre dhiw nos moy i a gerdhas war-rag, owth yskynna tamm ha tamm mes prest lentta hag aga fordh ow stumma yn-bann y'n breow, hag an menydhyow a yskynnas nes.  Y'n tressa myttin Karadras a serthis a-ragdha,  bleyn kowrek, kudhys y warthav gans ergh haval orth arghans, mes gans tuyow serth noeth, rudh du haval bos nemmys gans goes.

'Yth esa semlans du dhe'n ebron, hag an howl o gwann.  An gwyns re dreylsa lemmyn war-tu ha'n north-est.  Gandalf a frikhwythas orth an ayr ha mires war-dhelergh.

'Gwav a dheu downna a-dheragon,' a leveris ev dhe Aragorn yn kosel.  'An ardhow yn hons y'n north yw gwynna es dell ens i; yma ergh ow korwedha pella yn-nans war aga skoedhyow.  Haneth ni a vydh pell y'n fordh ughel war-tu ha Yet Rudhgorn.  Gwelys y fydhyn ni martesen gans goelyadoryon war an hyns kul na, ha kontrewaytys gans neb droktra; mes an gewer a vo eskar a'n marwella.  Pandr'a dybydh a-dro dhe'th hyns lemmyn, Aragorn?'

'Frodo a glewas dre wall an geryow ma, ha konvedhes bos Gandalf hag Aragorn ow pesya neb dadhel re dhallathsa seulabrys.  Ev a woslowas yn prederus.

'Ny dybav travyth da a'gan hyns a benn dhe benn, dell wodhydh yn ta, Gandalf,' a worthybis Aragorn.  Peryllow ha godhvedhys hag anwodhvedhys a vydh tevi ha ni ow mos war-rag.  Mes res yw dhyn mos war-rag; ha nyns yw da ni dhe dhelatya treusi dres an menydhyow.  Pella y'n soth nyns eus bolghow vyth, kyns dos erbynn Aswa Rohan.  Nyns eus trest dhymm y'n fordh na a-dhia dha nowodhow a Saruman.  Piw a woer py parti lemmyn yw skoedhys gans kaslewydhyon an Arlydhi-margh?'

'Piw a woer dhe-wir!' a leveris Gandalf.  'Mes, yma hyns arall, ha nyns yw dre volgh Karadras : an hyns tewl ha kevrinek re gewsyn ni yn y gever.'

'Na gewsyn ni yn y gever arta!  Na hwath.  Na lever travyth dhe'n re erell, y pysav, kyns bos kler ma nag eus fordh arall vyth.'

'Res yw dhyn ervira kyns mos pella,' a worthybis Gandalf.

'Ytho, gwren ni tybi war an dra y'gan brys, hag an re erell ow powes ha koska,' yn-medh Aragorn.

Diwedhes y'n dohajydh, hag an re erell ow korfenna aga hansel, Gandalf hag Aragorn a dhiberthis a-denewen pols warbarth ha sevel yn-dann vires orth Karadras.  Y duyow o tewl ha talgamm, hag yth esa y benn yn-mysk kommol loes.  Frodo a viras orta owth omwovynn a-dro dhe fordh an dhadhelva.  Pan dhewelsons i dhe'n Kowethyans Gandalf a gewsis, hag ena ev a wodhva bos ervirys dhe lavasos an bolgh ughel ha'n gewer.  Diskeudhys o ev.  Ny allas ev dysmygi an fordh dewl ha kevrinek arall, mes an menek anedhi hepken a wrug amayans dhe Aragorn dell havalsa, ha pes da o Frodo bos hi gesys.

'Herwydh sinys re welsyn ni a-gynsow,' a leveris Gandalf, 'my a dyb bos goelys Yet Rudhgorn martesen; hag ynwedh yma doutys dhymm a-dro dhe'n gewer hag usi ow tos a-dhelerghon.  Martesen hi a wra ergh.  Res vydh dhyn mos gans toeth men.  Res vydh moy es dew gerdh byttegyns kyns drehedhes penn an bolgh.  Nos a wra dos a-varr y'n gorthugher ma.  Res yw dhyn gasa kettell vowgh parys.'

'Y hwrav vy nebes kusul, mar mynnowgh,' yn-medh Boromir.  'Genys veuv yn-dann skeus an Menydhyow Gwynn ha my a woer nebes a-dro dhe vyajya yn tylleryow ughel.  Ni a vydh dos erbynn oerni, mar ny vo travyth gweth, kyns diyskynna dhe'n tu arall.  Ny vydh gweres dhyn vytholl ni dhe omwitha mar gevrinek bys mayth on ni rewys bys mernans.  Pan dhiberthyn a-dhiworth an tyller ma, mayth eus nebes gwydh ha prysk hwath, y tal dhe bubhuni doen yttew, mar vras dell yll ev perthi.'

'Ha Byll ‘yll kemmeres nebes moy, a n’ yll'ta chet?' a leveris Sam.  An hoba a viras orto yn kynvannel.

'Da lowr,' a leveris Gandalf. 'Mes res yw na dhevnytthyn an prenn - saw bos dewis ynter tan ha mernans.'

An Kowethyans a dhallathas arta gans toeth da yn kynsa tro; mes kyns pell aga fordh a dheuth ha bos serth ha kales.  An fordh dreylyek hag yskynnus o ogas disomdhiskwedhys yn leow pals, ha tegys o gans lies karrek goedhys.  An nos a dheuth ha bos tewl yn farwel yn-dann kommol meur.  Yth esa gwyns hwerow ow korhwytha yn-mysk an kerrek.  Dhe hanternos i re yskynnsa bys dhe linyow an menydhyow meur.  Yth esa an hyns ow treylya lemmyn yn-dann fos serth a alsyow a-gledh, hag a-ughti tuyow fell Karadras a serthi, anweladow y'n tewlder; a-dhyghow yth esa aswa veur a dewlder may koedha tromm an tir yn kownans down.

I a yskynnas leder serth yn lavurus ha hedhi pols dh'y fenn.  Frodo a omglewas tav medhel erbynn y fas.  Ev a ystynnas y vregh ha gweles erghennow gwynn gwannliwek owth esedha war y vreghel.

I a besyas war-rag.  Mes kyns pell yth esa an ergh ow koedha yn skon ow lenwel an ayr oll, hag ow troyllya yn dewlagas Frodo.  Skant ny allas ev gweles furvow tewl ha gwarrgormmys Gandalf hag Aragorn kynth ens i po kamm po dew a-rag.

'Nyns y’ hemma da genev 'ytholl,' a dhyenas Sam esa a-dryv dhodho.  'Ergh y’ da lowr y’ myttin teg, mes da y’ genev bos y'm gweli hag ev o'koedha.  'Fynnav may ‘wrella mos dhe Hobbytun!  Tus ‘wrella y dhynnerghi ena!'  Koedh bras a ergh o tanow y'n Shayr saw war woenyow ughel  an Norkwartron, ha tus a dybi bos hwarvos teg ha chons rag gwari.  Nyns esa hobbytt bew (saw Bylbo) a ylli perthi kov a’n Gwav Fell 1311, pan nellynworras11 an bleydhi gwynn a-dreus dhe’n Vannawin12 rewys.  

Gandalf a hedhis.  Yth esa ergh tew war y gogh ha'y dhiwskoedh; bys dhe dhewufern y votasennow o hy dhownder seulabrys.

'Hemm yw an pyth a dhoutyas vy anodho,' yn-medh ev.  'Pandr'a leverydh lemmyn, Aragorn?'

'My a'n doutyas ynwedh,' a worthybis Aragorn, 'mes le es traow erell.  My a wodhva bos argoll a ergh, kyn koedh hi yn tew boghes venowgh mar bell y'n soth, saw ughel y'n menydhyow.  Mes nyns on ni ughel hwath; pell yn-nans on ni hwath mayth yw igor an hynsyow dre'n gwav oll herwydh usadow.'

'Yth omwovynnav mars yw hemma neb darbar a'n Eskar,' a leveris Boromir.  'Leverys yw y'm gwlas vy ev dhe alloes gul maystri war dewedhow y'n Menydhyow a Skeus a sev orth emlow Mordor.  Yma nerthow koynt dhodho ha keffrysysi pals.'

'Y vregh re devis hir dhe-wir,' yn-medh Gymli, 'mar kyll ev tenna ergh war-nans diworth an North rag agan ankombra omma tri hans lew dhe-ves.'

'Y vregh re devis hir,' a leveris Gandalf.

Hag i hedhys, an gwyns a goselhas, ha'n ergh a skavhas bys yn ogas astelys.  I a gerdhas war-rag arta.  Mes ny ylsens i namoy es erowhys pan dhehwelas an tewedh gans konnar nowydh.  An gwyns a hwibanas ha'n ergh a dheuth ha bos erghwyns dallus13.  Kyns pell Boromir keffrys a omglewas bos kales dhe besya. An hobbytow a lavuryas a-dryv an dus hirra, gwargrommys ogas dhe'n dor, mes kler o na allsons i mos pella mar pesyas an ergh.  Dewdroes Frodo a omglewas bos gwrys a blomm.  Yth esa Pyppyn ow treynya a-dhelergh.  Yth esa Gymli keffrys, kynth o ev mar gales avel neb korr arall, ow krodhvolas hag ev ow troesya.

An Kowethyans a hedhis distowgh, haval i dhe dhrehedhes unnverheans heb ger kewsys.  I a glewas trosow tarosvannus y'n tewlder a-dro dhedha.  Nyns o moy es pratt an gwyns martesen y'n folsow ha savnow an fos garnek, mes an trosow o haval orth kriow gluw, hag oulyansow gwyls a hwarth.  Meyn a dhallathas koedha a-dhiworth tu an menydh, ow nija dres aga fenn, po brywi war an hyns rybdha.  A dermyn dhe dermyn i a glewas grommyans poes a gowrven meur ow rolya war-nans a-dhiworth an ardhow kudhys a-ughta.

'Ny yllyn ni mos pella haneth,' a leveris Boromir.  'Neb a vynn yndella a yll leverel bos an gwyns mes yma levow fell y'n ayr; hag an meyn ma yw medrys orthyn.'

'Y hwrav vy leverel bos an gwyns,' yn-medh Aragorn.  'Mes nyns yw anwir dha eryow awos henna.  Yma meur a draow tebel hag ankowethek war'n norvys nag yw da gansa an re a gerdh gans diwarr, mes hwath nyns yns i kesunys gans Sawron, hag yma ententys aga honan dhedha.  Nebes anedha re beu war'n norvys ma hirra agesso.'

 'Karadras o henwys Fell, hag y vri o drog,' a leveris Gymli, 'nans yw hirneth, pan na veu klewys kyhwedhel a Sawron y'n tiryow ma.'

'Ny vern dhe-wir piw yw an eskar, mar ny yllyn ni fetha y omsettyans,' yn-medh Gandalf.

'Pandr'a yllyn ni gul?' a grias Pyppyn yn poenvosek.  Yth esa ev ow poesa orth Merri ha Frodo, hag yth esa ev ow tegrena.

'Po hedhi y'n le mayth eson ni, po dehweles,' a leveris Gandalf.  'Ny via tybyans da dhe besya.  Nebes ughella hepken, mar perthav kov yn ewn, an hyns ma a as an als ha mos yn hester ledan bas a-woeles leder hir lavurus.  Ny via goskes ena ragon a-dhiworth po ergh, po meyn - po travyth arall.'

'Ha nyns yw tybyans da dhe dhehweles hedra pessyo an tewedh,' yn-medh Aragorn.  'Ny dreussyn ni tyller vyth y'n hyns kyns a brofyas moy a woskes ages an als mayth eson ni yn-danni lemmyn.'

'Goskes!' a hanasas Sam.  'Mar pe hemma goskes, unn fos ha to vyth ‘wra gul chi.'

 Lemmyn, an Kowethyans a omguntellas warbarth mar ogas dhe'n als ha dell allsons i.  Y enep a viras war-tu ha'n soth, hag ogas dh'y sel ev a boesas war-rag nebes, bys mayth esa govenek dhedha ev dhe brovia nebes difresyans erbynn gwyns an north ha meyn ow koedha.  Mes hwythow ow korhwytha a droyllyas a-dro dhedha a-dhiworth pub tu, ha kommol tewwa ha tewwa a ergh a goedhas yn unn liva.

I eth yn gronn warbarth, erbynn an fos aga heyn.  Byll an hoba a sevis a-rag an hobbytow gans perthyans mes digolennys ha'ga difresya nebes; mes kyns pell yth esa an ergh ow pernya ughella ages y wewennow, hag ev a besyas bernya.  An hobbytow a via ynkleudys skon mar ny ve keskowetha brassa dhedha.

Hunyekter meur a goedhas war Frodo, ev a omglewas ev dhe sedhi skon yn hunros toemm ha niwlek.  Ev a dybis tan dhe doemmhe y vysies-troes, ha diworth an skeusow dhe du arall an oeles ev a glewas lev Bylbo ow kewsel.  Nyns yw da genev dha dhydhlyver, a leveris ev.  Tewedh ergh dewdhegves a vis Genver: nyns o res dehweles rag derivas henna!

Mes y fynnis vy kavoes powes ha kosk, Bylbo, a worthybis Frodo der assayans, hag ev a omglewas bos krenys, hag ev a dhehwelas yn paynek dhe omarwodhvos.  Boromir re'n drehevis a-dhiworth an dor yn-mes a neyth a ergh.

'Hemm a wra merwel an hanterdus, Gandalf,' a leveris Boromir.  'Euver yw dhe esedha omma bys pan vo an ergh a-ugh agan penn.  Res yw ni dhe wul neppyth rag omsawya.'

'Ro hemma dhedha,' yn-medh Gandalf, yn-dann hwilas yn y sagh ha kemmeres yn-mes anodho kostrel a ledher.  Saw ganowas dhe bubhuni - rag oll ahanan.  Pur dhrudh yw.  Miruvor yw, gwires Imaldris.  Elrond a'n ros dhymm kyns dibarth.  Kevrenn ev!'

Kettell lonksa Frodo nebes a'n wires doemm ha hweg hy blas, ev a omglewas nerth nowydh yn y golonn, ha'n poesyjyon a asas y lithyow.  An re erell a dhasvewyas ynwedh hag omglewes govenek ha krevder fresk.  Mes ny dhiserris an ergh.  Ev a droyllyas a-dro dhedha tewwa ages kyns, ha'n gwyns a hwythas ughella.

'Pandr'a leverydh a-dro dhe dan?' a wovynnas Boromir distowgh.  Dell hevel an dewis yw nes lemmyn ynter tan ha mernans, Gandalf.  Heb dout, ni a vydh kudhys diworth lagasow ankowethek oll pan on ni lennys gans ergh, mes ny wra henna gweres orthyn.'

'Gwra tan mar kyllydh,' a worthybis Gandalf.  'Mars eus goelyadoryon a yll perthi an tewedh ma, i a yll agan gweles, po gans tan po hebdho.'

Mes, kyn trosens i prenn ha dewigeunys14 dre gusul Boromir, yth o dres sleghneth po Elf po Korr keffrys dhe enowi flamm a allas pesya yn mysk an gwyns ow troyllya po synsi y’n keunys glyb.  Wor'tiwedh, yn anvodhek, Gandalf y honan a wrug an dra.  Ev a synsis yttew, sevel ev a-ugh pols berr, leverel lavar-gorhemmynn, naur an edraith ammen! ha herdhya penn y lorgh ynno.  Distowgh tanses meur a flammow gwyrdh ha glas a lammas diworti, ha'n prenn a dhewis yn unn sia.

Mars eus nebonan dh'y weles, diskwedhys dhedha ov evy dhe'n leha,' a leveris ev.  'My re skrifas yma Gandalf omma dre sinyow a yll bos redys gans pubhuni a-dhiworth Pansaven bys dhe aberyow Anduin.'

Mes nyns esa bern nafella gans an Kowethyans a-dro dhe goelyadoryon po lagasow ankowethek.  Lowenhes o aga holonn rag gweles golow an tan.  An prenn a leskis yn ta; ha kyn hwrug sia an ergh oll a-dro dhodho, ha pollow a dhowrergh a slynkyas yn-dann aga dewdroes, i  a doemmhas aga dewdhorn yn lowen orth an tanses.  Ena y sevsons i, ow kyrghynna an tan yn unn wargromma  a-ugh an flammow esa ow tonsya hag ow hwytha.  Yth esa golow rudh dh'aga fas skwith ha prederus; a-dryv dhedha yth esa an nos haval orth fos dhu.

Mes yth esa an prenn ow leski yn skon, hag yth esa an ergh ow koedha hwath.

An tan a dewlhas, hag an diwettha yttew a veu tewlys warnodho.

'Yma an nos ow kothhe,' a leveris Aragorn.  'Nyns yw pell bora.'

'Mar kyll bora pechya dres an kommol ma,' yn-medh Gymli.

Boromir a asas an kylgh ha lagatta war-vann y'n tewlder.

'Yma'n ergh ow lehe,' a leveris ev, 'ha'n gwyns yw kosella.'

Frodo a lagattas yn skwith orth an erghennow  ow koedha hwath diworth an tewlder, ow pos diskudhys pols gwynn yn golow an tan ow merwel; mes dre bell ny allas ev gweles sin vyth i dhe vos lentta.  Ena, distowgh, ha kosk ow talleth kreupya warnodho arta, ev a aswonnis an gwyns dhe lehe dhe-wir, hag yth esa an erghennow ow tos ha bos brassa ha boghes.  Pur yn lent golow godewl a dhallathas tevi.  Wor'tiwedh an ergh a hedhis yn tien.

Hag an golow ow tevi ev a dhiskwedhas norvys didros lennys.  A-woeles dh'aga skovva yth esa bothennow ha krommdohow gwynn ha downderyow heb furv mayth o kellys yn tien yn-danna an hyns re siwsens i; mes an ardhow a-ugh o kudhys yn kommol meur tew hwath gans godros a ergh.

Gymli a viras war-vann ha shakya y benn.  'Ny wrug Karadras agan gava,' a leveris ev.  'Yma moy a ergh dhodho hwath dhe dewlel orthyn, mar pesyn.  Dhe skonna mayth en ni war-dhelergh ha war-nans dhe well.'

Oll o unnver a-dro dhe hemma, mes aga hildenn o kales lemmyn.  Analladow y wul martesen.  Nebes kammow a-dhiworth lusu aga than yth esa an ergh ow korwedha lies troeshys y dhownder, ughella es penn an hobbytow; yn leow pals ev re beu synsys ha bernys gans an gwyns yn tommennow ergh bras erbynn an als.

'Mar kalsa Gandalf a-ragon gans flamm splann, ev a deuttho hyns ragowgh,' a leveris Legolas.  Ny via ev grevys gans an tewedh saw boghes, hag ev, yn unnik y'n Kowethyans, o lowen y golonn hwath.

 'Mar kalla Elfow nija dres menydhyow, i a allsa dri an Howl rag agan sawya,' a worthybis Gandalf.  'Mes res yw dhymm kavoes neppyth rag oberi ganso.  Ny allav vy leski ergh.'

'Wel,' yn-medh Boromir, 'pan vo fethys pennow bysi yw korfow, dell leverir y'm bro vy.  Res yw dhe'n kreffa ahanan hwilas fordh.  Ott!  Kynth yw gwiskys oll gans ergh lemmyn, agan hyns, ha ni owth yskynna, a dreylyas a-dro dhe'n skoedh a ven na yn hons.  Y'n le na y tallathas an ergh dalleth agan beghya yn kynsa.  Mar kyllyn ni drehedhes dhe'n tyller na, martesen y fydh esya dresto.  Nyns yw moy es erowhys dhe-ves, dell dhysmygav.'

'Ytho, herdhyn ni hyns bys di, ty ha my!' a leveris Aragorn.

Aragorn o an hirra gour y'n Kowethyans, mes Boromir nag o saw boghes berra, o ledanna y dhiwskoedh ha brassa y gorf.  Ev eth a-rag, hag Aragorn a'n holyas.  Yn lent i a wayas dhe-ves, ha kyns pell yth esens i ow lavurya yn tiwysyk.  Yn nebes leow an ergh o mar dhown avel aga bronn, ha lieskweyth yth esa Boromir ow neuvya po ow pala gans yn dhiwvregh veur dell hevelis a-der kerdhes.

Legolas a viras orta dre bols gans minhwarth dh'y dhiwweus, hag ena ev a dreylyas war-tu ha'n re erell.  'Yth yw bysi dhe'n re kreffa dhe hwilas fordh, dell leverowgh.  Mes y leverav: ares aradror, mes dewisewgh dowrgi rag neuvya, ha rag poenya skav war wels ha del po war ergh - Elf.'

Wosa kewsel ev a lammas war-rag yn skav, hag ena, haval orth y'n kynsa tro kyn hwodhvia ev dre hirneth, Frodo a verkyas nag esa dhe'n Elf botasennow, gwiskys o ev gans eskisyow tanow, herwydh usadow, hag y dhewdroes a wrug ol troes pur vas.

'Farwel!' a leveris ev orth Gandalf.  'Yth av rag kavoes an Howl!'  Ena, mar skon avel reser a-dreus dhe dewes fyrv ev eth dhe-ves toeth men. Yn skon ev a bassyas an wer ow lavurya yn-dann weyvya y dhorn, fistena dhe-ves y'n pellder, ha disomdhiskwedhes a-dro dhe'n skoedh garnek.

An re erell a wortas yn gronn warbarth, ow mires orth Boromir hag Aragorn, hag i ow lehe bys mayth ens i nammow du y'n gwynnder.  Wor'tiwedh, i a dhisomdhiskwedhas ynwedh.  Termyn a dreynyas.  An kommol a iselhas arta, ha nebes erghennow a goedhas yn korhwythel arta.

Our a dremenas martesen kynth o pella dell hevelis, ha wor'tiwedh i a welas Legolas ow tehweles.  Yn kettermyn Boromir hag Aragorn a dhasomdhiskwedhas a-dro dhe'n gornell pell a-dhelerghto ha dos yn-bann an leder yn unn lavurya.

'Wel,' a grias Legolas pan y's drehedhas,  'ny dhres vy an Howl.  Yma hi ow kerdhes yn parkow glas an Soth, ha nyns eus bern dhedhi hi vyth a boltrans a ergh war an knegh Rudhgorn ma.  Mes, y hyrghis vy elvenn a wovenek da rag an re yw res dhedha mos a-droes.  Yma an brassa tommenn ergh pols dres an skoedh, hag y feu ogas ynkleudhys agan Gwer Krev yn tyller na.  Digolennys ens i, kyns dell dhehwelis vy ha leverel orta bos les an tommenn ergh boghes moy es fos.  Y teu ha bos an ergh le a-dhesempis dhe'n tu arall, ha nyns yw moy es isgorher gwynn rag goyenhe bysies-troes hobbyt tamm pella war-nans.'

'Agh, dell leveris vy,' a rommyas Gymli.  'Nyns o tewedh sempel. Drogvrys Karadras yw.  Nyns eus kerensa dhodho rag Elfow ha Korryon, hag an tommenn ergh na a veu gorrys rag lettya agan diank.'  

Mes yn lowen, dha Garadras re ankevis bos Gwer genes,' a leveris Boromir neb a's drehedhas y'n pols na. 'Ha Gwer golonnek ynwedh, kyn y'n leverav a'm honan; kyn y'gas serfya gwell gwer le gans palyow.  Mes hwath, ni re herdhyas hyns dre'n domenn ergh; ha, rag an dra na, oll omma a yll bos synsys mar ny yllons i poenya mar skav avel Elfow.'

'Mes fatell yllyn nyni mos ena, kyn treghsowgh hwi dre'n dommenn ergh?' yn-medh Pyppyn, ow leverel tybyans an hobbytow erell oll.

'Syns govenek!' a leveris Boromir.  'Skwith ov, mes hwath yma nebes nerth gesys dhymm, hag Aragorn ynwedh.  Ni a wra doen an dus vyghan.  An re erell, heb dout, a vydh omgemmeres dhe droesya y'n hyns a-dhelerghon.  Deus, Mester Peregryn!  Y tallathav genes jy.'

Ev a dhrehevis an hobbyt.  'Syns orth ow heyn!  Res vydh dhymm devnydhya ow diwvregh,' a leveris ev ha hirgamma war-rag.  Aragorn gans Merri a dheuth a-dhelerghta.  Yth esa marth gans Pyppyn krevder y dhiwvregh pan welas ev an hyns re herdhsa ev seulabrys heb toul vyth saw y lithyow meur. Ha lemmyn keffrys, bernys dell o ev, yth esa ev ow ledanhe an hyns rag an re esa owth holya, owth herdhya an ergh a-denewen dell gerdhas ev.

Wor'tiwedh i a dheuth erbynn an dommenn ergh veur.  Tewlys veu a-dreus dhe’n hyns-menydh haval orth fos tromm ha serth, ha'y krib, tynn avel furvys gans kollell, a yskynnas moy ages dewweyth hirder Boromir; mes der hy kres re bia kervys skochfordh a yskynnas ha diyskynna haval orth pons.  Dhe'n tu arall Merri ha Pyppyn a veu gorrys, hag ena i a wortas gans Legolas ha'n re o gesys a'n Kowethyans ow tos.

Wosa nebes termyn Boromir a dhehwelas ow tegi Sam.  A-dryv dhedha y'n hyns kul mes trettys yn ta lemmyn y teuth Gandalf, owth hembronkya Byll gans Gymli owth esedha yn mysk an fardellow.  Diwettha y teuth Aragorn ow tegi Frodo.  I a dremenas dre'n skochfordh; mes skant ny wrug dewdroes Frodo tava an dor kyns bos grommyans ughel hag y teuth war-nans yn unn rolya dorslynk a veyn hag ergh ow slynkya.  An niwl a-dhiworto a dhalas an Kowethyans hag i ow plattya erbynn an als, ha pan glerhas an ayr arta i a welas bos lettys an hyns a-dryv dhedha.

'Lowr, lowr!' a grias Gymli.  'Yth eson ni ow kasa mar skon dell yllyn!'  Wosa an diwettha strekys na kas an menydh o spenys dhe-wir dell hevelis, haval orth bos kontentys Karadras an nellynworryon dhe vos fethys ha ny vedhsens i dehweles.  An godros a ergh a dhileas; an kommol a dhallathas terri ha'n golow a devis.

Herwydh derivas Legolas, an ergh a dheuth ha bos bassa tamm ha tamm dell dhiyskynnsons i bys may hallas an hobbytow keffrys troesya war-rag.  Kyns pell oll anedha a sevis arta war an estyllenn wastas dhe benn an leder serth mayth omglewsens i an kynsa erghennow y'n nos kyns.

An myttin o koth lemmyn.  A-dhiworth an tyller ughel i a viras war-dhelergh war-tu ha'n west a-dreus dhe’n tiryow isella.  Pell dhe-ves y'n powdir ow rolya esa dhe ven an menydh, yth esa an kommynn may tallathsens i yskynna an bolgh diworto.

Skwith o diwarr Frodo.  Ev o yeynhes bys dh'y eskern ha gwag; hag y benn a droylyas hag ev ow tybi a-dro dhe'n kerdh hir ha paynek war-nans.  Nammow du a neuvyas a-rag y dhewlagas.  Ev a’s rutyas, mes an nammow du a besyas.  Y'n pellder a-barth-woeles dhodho, mes ughel hwath a-ugh an benvreow isella, yth esa nammow du ow rosella y'n ayr.

'An ydhyn arta!' a leveris Aragorn, yn-dann vysinya war-nans.

'Ny vern lemmyn,' yn-medh Gandalf.  'Mars yns i po da po drog, po distyr dhyn yn tien, res yw dhyn diyskynna distowgh.  Ny wren ni gortos nos arall war dhewlin Karadras keffrys!'

I a dreylyas diworth Yet Rudhgorn ha gwyns yeyn a frosas a-dryv dhedha hag i ow troesya yn skwith war-nans.  Karadras re's fethsa.

*1 'Synsi anparys'   Lit: 'to grasp one in an unready state', used to translate 'to catch one on the      hop'

*2 'Slynkya skav diworth...'  'To slip lightly from...' used in this case to translate '...he passed it off.' -

     '...it slipped lightly from him.'

*3 Fenestyllenn   Window-sill (fenester+estyllenn)

*4 Uskisdhowr   Rapids (of a body of water)

*5 Nansres   'Downstream' using noun 'res' - 'a flow', implying 'ughres' - 'upstream'.

*6 Tregleudhva Veur   Town name; Michel Delving, derived from Old English 'Large Excavation'.

*7 Beghvest   Beast-of-burden.

*8 Korryongleudh   Dwarrowdelf

*9 Rudhgorn   Redhorn   

*10 Arghansgolgh   Silvertine

*11 Nellynworra/Nellynworryon 'To invade' (insert by force)/ Invaders

*12 Bannawin   'Brandywine' (river name), from Sindarin 'Baranduin' (golden-brown). Also      having previous names in hobbitish dialect of Westron: 'Branda-nin' (border      water) and 'Bralda-him' (heady ale)! Tolkien Gateway

*13 Dallus    'Blinding', from 'dalla'.

*14 Dewigeunys   Kindling