14. Kusulyans Elrond

Nessa Skrif ow pos drehevys - Second Draft under construction

 Y'n nessa dydh, Frodo a dhifunas a-varr, owth omglewes diskwithys ha yagh.  Ev a gerdhas a-hys an terrasow a-ugh an Bruinen ughel hy dowr ha mires orth an howl gwannliwek ha goyeyn ow sevel a-ugh an menydhyow a-bell, ow splanna war-nans yn ledrek dre'n niwl arghansel tanow; yth esa an gluth war an del melyn ow terlentri, ha roesow gwiys a roesowrlin1 a dewynnyas orth pub pryskenn.  Sam a gerdhas rybdho, taw, ow frikhwytha orth an ayr, ha mires a dermyn dhe dermyn gans marth yn y dhewlagas orth an ughelder meur war-tu ha'n Est.  An ergh o gwynn war aga bleyn.

War gador o treghys yn men orth pleg an hyns i a gavas Gandalf ha Bylbo gyllys yn keskows.  'Hou!  Myttin da!' a leveris Bylbo.  'A omglewydh parys rag an kusulyans meur?'

'Yth omglewav bos parys rag pup-tra; pynag a vo,' a worthybis Frodo.  'Mes an dra a via gwell genev hedhyw yw kerdhes ha diskudha2 y'n nans.  Y fia da genev mos y'n koesow-pin na yn hons.'  Ev a bysinyas pell dhe-ves ughel orth tu Pansaven war-tu ha'n north.

'Martesen y fydh chons dhis yndella diwettha,' yn-medh Gandalf.  'Mes ny yllyn ni gul towlow vyth hwath.  Yma meur dhe glewes hag ervira hedhyw.'

Distowgh hag i ow kewsel unn klogh a sonas kler.  Henn yw klogh-gwarnyans Kusulyans Elrond,' a grias Gandalf.  'Dewgh lemmyn!  Ha ty ha Bylbo yw mynnys.'

 Frodo ha Bylbo a holyas warlergh an pystrier yn skon a-hys an hyns gwius war-tu ha'n chi. War agas lergh y teuth Sam yn unn woresek; anelwys hag ankevys y'n pols na.

Gandalf a's hembrenkis dhe'n porth may kavsa Frodo y gowetha y'n gorthugher kyns.  Yth esa golow kler myttin an kynyav owth issplanna y'n nans.  Tros a dhowrow ow klattra a dheuth war-vann diworth an avon dythyek.  Yth esa ydhyn ow kana, hag yth esa kosoleth yaghus war an tir.  Yn brys Frodo y degh peryllus, ha kyhwedhlow a'n tewlder ow tevi y'n norvys yn-mes, a hevelis bos saw kovyow a hunros poenvosek; mes an fasow a omdreylyas rag mires orta hag i owth entra o sevur.

Yth esa Elrond ena, hag yth esa nebes tus erell owth esedha taw a-dro dhodho.  Frodo a welas Glorfindel ha Glóin; hag yn kornell yth esa Hirgarr owth esedha y honan, gwiskys arta gans y dhillas koth hag usys dre vyajya.  Elrond a dhros Frodo dhe gador rybdho, ha'y gommendya dhe'n kuntelles yn-dann leverel:

'Ottomma, ow howetha, an hobbyt, Frodo mab Drogo.  Y teuth boghes a dus omma bythkweth dre beryll brassa po gans negys ynniadowwa.'

Ena, ev a dhiskwedhas ha kommendya an re na wrug metya Frodo gansa kyns.  Yth esa korr yowynkka ryb Glóin; y vab Gymli.  Ryb Glorfindel yth esa nebes kusuloryon erell a goskordh Elrond, Erestor o aga chyf; ha ganso yth esa Galdor, Elf a-dhiworth an Porthow Loes a dhothya gans negys a-barth Kirdan an Ser Gorhel.  Ynwedh yth esa Elf anaswonnys gwiskys gans dillas gorm ha glas, Legolas, kannas a-dhiworth y das, Thranduil, Myghtern an Elfow a Vyrkoes North.  Hag esedhys nebes a-les yth esa gour hir teg ha nobyl y fas, tewl y wols ha loes y dhewlagas, goethus ha sevur y wowolok.

Yth esa pellyst ha botasennow dhodho avel bos parys rag vyaj dre vargh; ha kynth esa y dhillas a gnas gevoethek, ha'y vantell ispennys3 gans milvlew, merkys ens i dre vyajyow hir.  Yth esa konna-bond4 a arghans dhodho ha gorrys ynno yth esa men gwynn; y wols o treghys a-dro dh'y dhiwskoedh.  Yth esa ganso, orth boldryk5, korn meur gans bleyn a arghans hag esa war y dhewlin y'n pols na.  Ev a lagattas orth Frodo ha Bylbo gans marth tromm.

'Ottomma,' a leveris Elrond, yn-dann dreylya war-tu ha Gandalf, 'Boromir, gour a-dhiworth an Soth.  Y teuth ev y'n myttin loes, hag y hwila kusul.  Y'n erghis dos omma, drefenn bos gorthybys y wovynnow omma.'

Nyns yw res derivas oll a veu kewsys ha dedhlys y'n Kusulyans.  Meur a veu leverys a-dro dhe hwarvosow y'n norvys yn-mes, yn arbennik y'n Soth, hag y'n tiryow ledan war-tu ha'n est diworth an Menydhyow.  Frodo re glewsa kyhwedhlow pals a'n draow ma seulabrys; mes hwedhel Glóin o nowydh dhodho, ha pan gewsis an korr ev a attendyas gans rach.  Dell hevelis, yn mysk splannder aga ober-dornweyth yth esa ahwer dhe golonn Korryon an Menydh Morynysek.

'Nans yw lies blydhen lemmyn,' yn-medh Glóin, 'skeus a ankres a dheuth war agan pobel.  Ny gonvedhsyn ni a ble teuth ev yn kynsa.  Geryow a dhallathas bos hwystrys yn-dann gel: leverys veu ni dhe vos maglennys yn tyller kul, hag y fia kevys splannder ha golusogneth brassa yn norvys ledanna.  Nebes a gewsi a Voria: oberennow meur agan tasow hag yw henwys y'gan taves agan honan Khazad-dum; hag i a dhiskleryas bos nerth ha niverow bras lowr dhyn wor’tiwedh rag dehweles.'

Glóin a hanasas.  Moria!  Moria!  Revedh norvys an North!  Re dhown a belsyn ni ena ha difuna an own dihanow.  Dre dermyn hir re besyas gwag hy flasow kowrek a-ban fias fleghes Durin.  Mes arta ni a gewsi anedhi gans hireth, ha hwath gans euth; rag na vedhas korr vyth tremena darasow Khazad-dûm dre lies bywnans Myghtern, saw Thrór hepken, hag ev a verwis.  Wor'tiwedh, byttegyns, Balin a woslowas orth an hwystrennow, hag ervira mos; ha kyn na ros Dáin y gummyas yn bolonjedhek, yth eth ganso Ori hag Óin ha meur a'gan gwerin, hag i eth war-tu ha'n Soth.

'Nans yw ogas ha deg warn ugens blydhen o henna.  Dre bol'ta y teuth nowodhow, ha da o, dell hevelis: messajys a leveris bos entrys Moria hag oberenn veur dhe vos dallethys ena.  Wosa henna yth esa taw, ha nevra nyns esa ger vyth a-dhiworth Moria a-dhia an termyn na.

'Ena, nans yw a-dro dhe vlydhen kannas a dheuth dhe Dháin, mes ny dheuth ev a-dhiworth Moria - saw Mordor: marghek y’n nos a elwis Dáin dh'y yet.  Arloedh Sawron Meur a vynnas bos kowethek genen dell leveris ev.  Bysowyer a rosa ev a-barth dhodho, kepar dell wrug ev yn dydhyow koth.  Hag ev a bysis yn ynniadow a-dro dhe hobbytow, a-dro dh'aga eghenn hag an le mayth yns i trigys.  "Rag Sawron dhe wodhvos bos onan anedha aswonnys genowgh war neb tro."

'Anes yn feur en ni wosa klewes henna, ha ny wrussyn ni gorthyp vyth. Hag ena y lev fell a veu iselhes, hag ev a'n hwekhasa mar kalla ev.  "Avel aswonnvos byghan hepken a'th vodh da Sawron a bys yndella," yn-medh ev: "ty dhe gavoes an lader na," yndella y er, "ha kemmeres a-dhiworto, a-vodh po na vo, bysow byghan, bysow a'n lyha, a wrug ev ladra.  Yth yw marnas truflenn a si Sawron, hag aswonnvos a'th vodh da.  Mara'n kevydh, an tri bysow esa dhe'n hensirys Korr a vydh daskorrys dhis, ha'n wlaskor a Voria a vydh dhiso bys vykken.  Mar kevydh nowodhow hepken a'n lader, mars yw ev bew hwath ha'n le may ma ev, y fydh gwerison meur dhis hag an Arloedh a vydh kowethek dhis yn turyadow.  Mar neghydh, ny vydh gwel mar dha.  A neghydh?"

'Ena, y anall a dheuth haval orth si serf, hag oll a sevis yn ogas a grenas, mes Dáin a leveris: "Ny leverav mayth ov vy po akordys po disakordys.  Res yw dhymm prederi a-dro dhe'n messaj ma hag y styr yn-dann y vantell deg."

' "Preder yn ta, mes heb hirder," a leveris ev.

' "Termyn ow thybyansow yw dhymmo vy," a worthybis Dáin.

' "Rag an termyn," a leveris ev, ha marghogeth dhe-ves y'n tewlder.

'Poester re beu war golonn agan pennternedh a-dhia an nos na.  Nyns o res dhyn lev fell an gannas rag gul gwarnyans dhyn bos dh'y eryow ha godros ha frows; drefenn ni dhe wodhvos seulabrys na janjyas an nerth re dhasentras yn Mordor, ha pup-prys ev a'gan trayta kyns.  Dewweyth re dhehwelas an gannas, ha mos arta heb gorthyp.  Yma'n tressa ha'n diwettha prys, dell lever ev, ow tos kyns pell, kyns diwedh an vlydhen.

 Ytho, y feuv dannvenys wor'tiwedh gans Dáin rag dri gwarnyans dhe Vylbo mayth yw ev hwilys gans an Eskar, ha dyski, mars eus godhvos omma, prag yth eus hwans dhodho a'n bysow ma, an bysow a'n lyha ma.  Ynwedh ni a vynn kavoes kusul Elrond.  Rag an Skeus dhe devi ha dos nes.  Ni a dhiskudhas bos dannvenys kannasow ynwedh dhe Vyghtern Brand yn Glynn, hag yma own dhodho.  Yma own dhyn ev dhe hepkorr martesen.  Seulabrys yma bresel ow tarbari dh'y emlow a'n est.  Mar ny wren ni gorthyp vyth, martesen an eskar a vydh gwaya Gwer yn-dann y rewl dhe omsettya erbynn Myghtern Brand ha Dáin ynwedh.'

'Dos omma a veu gwrys yn ta,' a leveris Elrond. 'Y klewydh hedhyw oll yw res dhis rag konvedhes ententys an Eskar.  Nyns eus travyth a yllowgh hwi gul, saw settya er y bynn, po gans govenek po hebdho.  Mes ny sevowgh agas honan.  Y tyskydh bos dha ahwer saw rann ahwer norvys a'n west.  An Bysow!  Pandr'a wren ni gans an Bysow, an bysow a'n leha, an druflenn a si Sawron?  Yth yw honna an breus yw res dhyn ervira.

'Gelwys dh'omma re vewgh dre’n praga ma.  Gelwys dell leverav, kyn na’gas gelwis dhymm, estrenyon a-dhiworth tiryow a-bell.  Y teuthewgh hag omma yth owgh hwi omvetys warbarth, y'n pols poran a dermyn ma, dre jons dell havallo.  Mes nyns yw yndella hwath.  Krysewgh yn y le bos ordenys dhyn ni a esedh omma, yn le tus erell vyth, dhe wul kusul rag peryll an norvys.

'Lemmyn, rakhenna, y fydh kewsys yn igor traow re beu kudhys diworth oll saw neb lies a dus bys y'n jydh ma.  Y fydh leverys yn kynsa hwedhel an Bysow a-dhiworth an dalleth bys dhe’n diwedh y’n eur ma, rag may hyll konvedhes oll gnas an peryll.  Hag y fydhav vy dalleth an hwedhel na kyn y’n gorfenn tus erell.

Ena oll a woslowas hag Elrond, dre lev kler, ow kewsel a Sawron ha'n Bysowyer a Nerth, ha'ga govelyans yn Nessa Oes an norvys nans o hirneth.  Rann a'y hwedhel o godhvedhys gans nebes a'n dus esa ena, mes ny wodhva nagonan an hwedhel leun, ha dewlagas lies den a veu treylys war-tu hag Elrond gans own ha marth hag ev ow leverel a wovyon-Elfek Eregion ha'ga kowethyans gans Moria, ha'ga therder rag skentoleth may hwrug Sawron aga maglenna dredho.  Y'n termyn na, nyns o tebel y semlans, hag i a dhegemmeras gweres a-dhiworto ha dos meur yn kreft, hag ev a dhyskis aga hevrinyow oll ha'ga trayta, ha govelya yn-dann gel y’n Menydh Tan an Unn Bysow rag may fo ev aga mester.  Mes Kelebrimbor a'n aswonnis, ha kudha an Tri re wrussa ev; hag y teuth bresel, hag an tir a veu difeythys, ha yet Moria a veu deges.

Ena, dre'n vlydhynyow oll a siwya ev a leveris hwedhel an Bysow; mes drefenn bos dasleverys an istori na yn ken tyller, poran dell skrifas Elrond y honan yn y lyvrow a skians, nyns yw dasleverys omma.  Rag bos hwedhel hir, leun a wriansow meur hag euthyk, ha kyn kewsis Elrond yn skav, an howl a ughelhas y'n ebron, hag yth esa an myttin ow tremena kyns ev dhe hedhi.

Ev a gewsis a Numenor, hy klos ha'y diswrians, ha dehwelyans Myghternyow Wer dhe Norvys Kres yn-mes a dhownder an Mor, degys dre eskelli tewedh.  Ena, Elendil Hir ha'y vebyon grev, Isildur hag Anárion, a dheuth ha bos arlydhi veur; hag an Wlaskor North y hwrussens i yn Arnor ha'n Wlaskor Soth yn Gondor a-ugh aberyow Anduin.  Mes Sawron a Vordor a omsettyas er aga fynn, hag i a wrug an Diwettha Unyans a Elfow ha Gwer, ha luyow Gil-galad hag Elendil a veu kuntellys yn Arnor.

War'n dro na Elrond a hedhis pols ha hanasa.  'Y perthav kov yn ta tekter aga baneryow,' a leveris ev.  'Y taskovhas dhe'm brys glori an Hendhydhyow ha luyow Beleriand, y feu dres warbarth myns dres eghenn a bensevigow veur ha kaptenyon.  Mes, hwath, nyns o kekemmys, ha nyns o mar deg avel an prys may feu terrys Thangorodrim, hag y tybis an Elfow bos gorfennys drogedh bys vynitha, ha nyns o yndella.'

 'Y perthydh kov!' a leveris Frodo, ow leverel y dybyans rag marth.  'Mes, my a dybis,' yn-medh ev yn unn terleverel6 hag Elrond dhe dreylya war-tu hag ev, 'My a dybis bos tremenys oes hir mernans Gil-Galad.'

'Yndella yth o dhe wir,' a worthybis Elrond yn sad.  Ow hov a ystynn war-dhelergh bys dhe'n Hendhydhyow.  Eärendil o ow thas a veu genys yn Gondolin kyns hi dhe goedha; hag ow mamm o Elwing, myrgh Dior, mab Luthien a Dhoriath.  My re welas tri oes yn West an norvys, ha meur a fethansow, ha meur a dryghow euver.

'Yth en vy kannas Gil-Galad hag y keskerdhis vy gans y lu.  Yth esen vy orth bresel Dagorlad a-rag yet dhu Mordor, may hwrussyn ni an trygh: rag nag esa den vyth a ylli sevel erbynn guw Gil-Galad ha kledha Elendil; Aiglos ha Narsil.  Y hwelis vy an diwettha kas war ledrow Orodruin, may ferwis Gil-Galad, hag y koedhas Elendil, hag y torras Narsil yn-danno; mes Sawron y honan a veu fethys, hag Isildur a droghas an Bysow diworth y dhorn gans skyrrenn-dhornla gledha y das, ha'y synsi avel y gerth y honan.'

 Y'n pols na an estrenn, Boromir, a woderris.  'Ytho, henn yw an pyth a jonsyas dhe'n Bysow!' a grias ev.  Mar pe leverys hwedhel a'n par na y'n Soth, ev re beu ankevys dre dermyn pell.  My re glywis traow a-dro dhe Vysow Meur an huni na henwyn; mes ni a grysi ev dhe vos distruys diworth an norvys yn mysk diswrians y gynsa gwlaskor.  Isildur a'n kemmeras!  Henn yw nowedhys dhe-wir.'

'Elas!  Yth yw gwir,' a leveris Elrond.  'Y'n kemmeras Isildur,  hag y tylis bos ken.  Y tylis y dewlel yn tan Orodruin esa yn ogas ha'n tyller may feu ev gwrys.  Mes ny welas saw neb lies a dus an pyth a wrug Isildur.  Y sevis ev y honan ryb y das dre'n diwettha kesstrif marwel na; hag y sevis ryb Gil-Galad Kirdan yn unnik, ha my.  Mes ny vynnas goslowes Isildur orth agan kusul.

'"Henn y fydhav kavoes avel astiveryans rag bewnans ow thas, ha'm broder," yn-medh ev; ha rakhenna, mar pe da genen po na ve, y'n kemmeras ev rag y dresorya.  Mes traytys veu ev ganso kyns pell bys dh'y vernans; hag yndella yth yw ev henwys y'n North Diswrians Isildur.  Yth o gwell mernans ages an traow erell a goettha dhodho martesen.

'Y teuth dhe'n North yn unnik an nowedhys ma, ha dhe neb lies a dus.  Nyns yw marthus na wruss'ta aga klewes, Boromir.  Y tehwelis diworth diswrians an Parkow Gladden, may ferwis Isildur, tri gour hepken dres an menydhyow wosa gwandra termyn pell.  Yth o Ohtar onan anedha, skwier Isildur, a dhug skyrr kledha Elendil; hag y's dros ev dhe Valandil, her Isildur, neb esa flogh ha rakhenna y hwithsa ev omma yn Pansaven.  Yth o terrys Narsil ha difeudhys o y wolow, ha ny veu daswovelys hwath.

'A leveris vy bos euver trygh an Diwettha Unyans?  Nyns o yndella yn tien, hwath ny wrug ev y amkan.  Yth o tanowhes Sawron, mes ny veu distruys.  Kellys y feu y Vysow mes nyns o diswrys.  Terrys veu an Tour Tewl mes ny veu removys y sel; drefenn bos gwrys dre nerth an Bysow, ha hedra vo ev, an sel a dhur.  Y marwsa lies Elf ha lies Gour veur, ha lies a'ga howetha, dre'n vresel.  Ledhys veu Anárion, ha ledhys veu Isildur; hag y feu gyllys Gil-Galad hag Elendil.  Nevra ny vydh arta unyans ynter Elfow ha Gwer a'y bar; rag Gwer dhe lieshe ha'n Kynsa Genys dhe dhigressya, ha'n dhiw agh yw diberthys.  Hag y podra agh Numenor a-dhia an termyn na, ha lehes yw hirder aga bewnans.

'Lehes o Gwer Westiredh y'n North, wosa an vresel ha'n ladhva y'n Parkow Gladden, hag y teuth kryllas aga sita Annúminas ryb Lynn Vo; hag y hwayas heryon Valandil ha triga yn Fornost orth an Goenyow North ughel, hag yth yw an tyller na ynyal lemmyn ynwedh.  Henwys yw Tommenn Annown gans Gwer, hag yma own dhedha a gerdhes ena.  Drefenn gwerin Arnor dhe dhigressya, hag yth ens i devorys gans aga eskerens, hag y tremenas aga arloettes, ha gasa krugow glas war vreow gwelsek hepken.

‘Y'n Soth, y pesya gwlaskor Gondor dre dermyn pell; ha dre bol'ta y tevi hy splannder, ow taswul nebes a nerth Numernor, kyns hi dhe goedha.  Y feu drehevys touryow ughel gans tus, ha tylleryow krev, ha porthow rag lies gorhel; hag y feu gorrys yn revrons aga kurun askellek an Myghternyow a Wer gans tus a lies tavas.  Yth o Osigiliath aga hynsa sita, Sita an Ster, may hwrug bera dredhi an Avon.  Ha Minas Ithil y hwrussons i drehevel,  Tour an Loer ow Trehevel, war-tu ha'n est war skoedh Menydhyow Skeus; ha war-tu ha'n west orth sel an Menydhyow Gwynn Minas Anor y hwrussons i, Tour an Howl ow Sedhi.  Ena, yn lysyow an Myghtern y tevi gwydhenn wynn a dheuth diworth hasenn an wydhenn a veu dres gans Isildur a-dreus dhe’n dowrow down, hag y teuth hasenn an wydhenn na kyns a-dhiworth Eressëa, ha kyns henna diworth West an Pella y'n Jydh kyns dydhyow pan o yowynk an norvys.

'Mes y fyllis linyeth Menedil mab Anarion dre wethter blydhynyow skav Norvys Kres, hag y hwedhras an Wydhenn, hag y feu kemmyskys goes an Numenoragh gans goes tus le.  Ena y koska an goel orth fosow Mordor, hag y tehweli traow tewl yn unn greupya yn Gorgoroth.  Ha wor'tiwedh y teuth war-rag traow drog, hag y synsons i Minas Ithil ha triga ynni, hag y's chanjsons i yn tyller a euth; hag yth yw henwys Minas Morgul, Tour Pystri.  Ena dashenwys nowydh veu Minas Anor yn Minas Tirith, Tour Gwitha; ha prest y hwerya an dhiw sita ma an eyl orth hy ben, mes y teuth dibobel Osgiliath esa ynter an dhiw hag y kerdha skeusow yn hy magoryow.

'Yndella re beu dre lies bywnans gwer.  Mes y pes batalya arlydhi Minas Tirith hwath, ow tefia orth agan eskerens, ow kwitha hyns an Avon a-dhiworth Argonath bys dhe'n Mor.  Y trehedhas gorfenn lemmyn rann an hwedhel a leverav.  Rag y tremenas an Bysow a Rewl dres godhvos yn dydhyow Isildur, hag y feu rydhhes an Tri a'y warthevyans.  Mes ymons i lemmyn y'n jydh diwettha ma yn-dann beryll arta, drefenn, ow kul dhyn ahwer, an Onan dhe vos kevys.  Y fydh kewsel re erell a'y drovyans, rag my dhe wul rann vyghan a henna.

 Ev a hedhis, mes Boromir a sevis distowgh, hir ha prout, a-ragdha.  ‘Ro dhymm kummyas, Mester Elrond,' yn-medh ev, 'kynsa dhe leverel moy yn kever Gondor; drefenn bos devedhys ov a-dhiworth Gondor dhe-wir.  Hag y fia da may hwoer oll pyth usi ow hwarvos ena.  Rag neb lies, dhe'm breus vy, a woer agan oberethow, ha rakhenna i a dhysmyk boghes veur a'ga feryll, mar fyllyn ni wor'tiwedh.

'Na grysewgh bos fyllys goes Numenor yn Gondor, nag yw ankevys hy goeth ha dynita.  Dre agan kolonnekter yth yw tus wyls an est fronnys hwath, ha browagh Mordor yw hedhys; hag yndella yn unnik yth yw gwithys kosoleth ha rydhses y'n tiryow a-dhelerghon, fos an West.  Mes, mar pe gwaynys hynsyow an Avon, pandr'a hwarvia ena?

'Mes nyns yw an prys na pell dhe-ves martesen.  An Eskar Dihanow re dhasserghis.  Mog a serth arta diworth Orodruin a henwyn ni an Menydh a Vreus.  Nerth Tirdhu a dyv ha ni yw gweskys yn tynn.  Pan dhehwelas an Eskar agan gwerin a veu herdhys diworth Ithilien, agan gwlaskor deg dhe du est an Avon, kyn hwithen ni lok ena ha nerth ervys.  Mes y'n vlydhen ma poran, yn neb dydhyow a vis Metheven, bresel dromm a dheuth warnan a-dhiworth Mordor, ha ni a veu herdhys dhe-ves.  Agan nerthriv7 a veu gorbassys, drefenn Mordor dhe wul unyans gans an Estagh8 ha'n Haradrim fell; mes ny veun ni fethys dre nerthriv.  Yth esa nerth ena na omglewsen ni kyns.

Nebes a leveris may hallas ev bos gwelys, haval orth marghek meur du, skeus tewl yn-dann an loer.  Plepynag a dheffa ev muskotter a lenwis agan eskerens, mes own a dheuth war agan harttha gwer bys may hepkorra an vatel ha margh ha gour ha fia.  Y tehwelas remenant byghan hepken a'gan lu an est, yn-dann dhistrui an diwettha pons esa ow sevel yn mysk magoryow Osgiliath.

Yth esen vy y'n kaskowethas9 a withas an pons bys pan veu distruys a-dhelerghon.  Peswar hepken a veu sawys dre neuvya: ow broder ha my ha dew erell.  Mes hwath ni a bes omladh, yn-dann witha glannow west Anduin; hag an re a woskeus a-dhelerghon a'gan gormel pan glewons i agan hanow: gormoledhow meur mes gweres munys.  A-dhiworth Rohan yn-unnik a vynn marghogeth dhyn gwer pan elwyn.

Y'n termyn drog ma my re dheuth negys dre veur a lewyow peryllus dhe Elrond: kans ha deg dydh y vyajis vy ow honan.  Mes ny hwilav keffrysysi yn bresel.  Nerth Elrond yw furder yn le arvow, yndella yth yw leverys. Y tov rag pysi kusul ha digelmyans a eryow kales.  Drefenn, y'n nos kyns omsettyans tromm, hunros dhe dhos dhe'm broder yn kosk anes; hag a-wosa hunros haval a dheuth lieskweyth dhodho ha dhymmo unnweyth.

'Y'n hunros na y tybis vy an ebron y'n est dhe dhos ha bos tewl hag yth esa taran owth ynkressya, mes war-tu ha'n West golow gwannliwek a besyas, hag a-dhiworto y klewis vy lev, a-bell mes kler, yn-dann gria:

Hwiles an Kledha 'veu terrys:

 Yn Imaldris y trig;

Hag ena 'fydh kusul leverys

 Yw kreffa es Morgulbystri.

Diskwedhys y fydh koel ena   

  Bos Breus ogas dhyn ni oll,

Diswrians Isildur 'vydh difuna,

 Ha'n Hanteragh war-rag 'wra dos.   

 A'n geryow ma ny yllsyn ni konvedhes saw boghes, ha ni a gewsis gans agan tas, Denethor, Arloedh Minas Tirith, fur yw ev a-dro dhe wodhvos Gondor.  Ny lavarsa ev namoy ages hemma; Imaldris o hen hanow yn mysk Elfow a nans pell y'n north may triga Elrond Hanterelf, brassa pennvester a wodhvos.  Rakhenna, drefenn ev dhe aswonn bos ynniadow agan edhomm, mall o gans ow broder dhe goela orth an hunros ha hwilas Imaldris; mes, drefenn bos an hyns leun a dhanjer ha dout, yth ombrofis vy ow honan rag an vyaj.  Poes o gans ow thas dhe ri dhymm kummyas, ha pell re wandris vy yn fordhow ankovhes, ow hwilas chi Elrond hag yw aswonnys gans lies den, mes neb lies anedha a woer an le may ma ev.'

'Hag omma yn chi Elrond moy a vydh gwrys kler ragos,' a leveris Aragorn, yn-dann sevel yn sav.  Ev a dewlis y gledha war an voes esa ow sevel a-rag Elrond, hag an lown o terrys yn diw rann.  'Ottomma an Kledha a veu Terrys!' yn-medh ev.

'Ha piw os tejy, ha pyth yw Minas Tirith dhiso?' a wovynnas Boromir, yn-dann vires gans marth orth fas elinek an Pellgerdher ha'y huk gewernemmys11.

'Ev yw Aragorn mab Arathorn,' a leveris Elrond; 'hag ev yw diyskynnyas dre lies tasow a Isildur mab Elendil a Vinas Ithil.  Ev yw chyf an Dunadanagh12 y'n North, hag yma neb lies yw gesys a'n werin na.'

'Dhiso yw ev ytho, ha nyns yw dhymmo vytholl!' a grias Frodo dre varth, yn-dann lamma yn sav, haval orth ev dhe waytya bos erghys an Bysow a-dhiworto distowgh.

Nyns yw po dhymmo po dhiso,' a leveris Aragorn; 'mes ordenys veu ty dh'y witha rag tekkenn.'

'Dro war-ves an Bysow, Frodo!' yn-medh Gandalf yn sevur.  'An prys yw devedhys.  Syns ev yn sav, ha Boromir a vydh konvedhes an pyth yw gesys a'y idyans-rim.

Y teuth spavenn, ha pubhuni a dreylyas aga dewlagas war-tu ha Frodo.  Ev a veu synsys gans meth hag own tromm; hag yth esa poes bras ganso dhe dhiskwedhes an Bysow, ha kasadow o dh'y dava.  Ev a vynnas bos pell dhe-ves.  An Bysow a splannas ha dewynnya hag ev orth y sevel a-ragdha gans y dhorn grenus.

'Ottomma Diswrians Isildur!' a leveris Elrond.

Dewlagas Boromir a splannas hag ev ow lagatta orth an dra owrek.  'An Hanteragh!' a hanasas ev.  'Yw devedhys breusyans Minas Tirith wor'tiwedh ytho?  Mes prag yth yw res dhyn hwilas kledha terrys ytho?'

'Nyns o an geryow breusyans Minas Tirith,' yn-medh Aragorn.  Mes breusyans ha gwreythresow meur yw degynsywek dhe-wir.  Drefenn an Kledha a veu Terrys dhe vos kledha Elendil a dorras yn-danno pan goedhas ev.  Ev re beu tresorys gans y heryon pan veu kellys hendresoryow13 erell oll; leverys veu y'gan mysk dre hirneth bos gwiw ev dhe vos daswrys pan vo kevys an Bysow, Diswrians Isildur.  Lemmyn ty re welas an kledha a hwilsys, pandr'a via da genes pysi?  A vynnydh teylu Elendil dhe dhehweles dhe Dir Gondor?'

'Ny veuv danvennys rag pysi prow vyth, saw hwilas styr gidyans-rim,' a worthybis Boromir yn prout.  'Hwath, ni yw gweskys yn tynn, ha kledha Elendil a via gweres dres govenek - mar kallo tra a'n par na dehweles yn hwir a-dhiworth skeusow an termyn usi passys.'  Ev a viras arta orth Aragorn, hag yth esa dout dh'y dhewlagas.

Frodo a omglewas Bylbo dhe omwen rybdho der anperthyans.  Dell hevelis ev o anniys a-barth y goweth.  Ev a sevis yn sav yn tromm ha tardhleverel:

Oll gwrys a owr ny wra glyttra,    

 Nebes a wander ankellys.

An koth hag yw krev ny wra gwedhra,

Gwreydh down, gans an rew, andrehedhys.

D'worth lusow y fydh tan difunys,   

 D'worth skeus golow skapys yn rydh.

Daswrys a vydh lown a veu terrys,  

 Gour heb kurun vyth, myghtern y fydh.

 'Nyns yw pur dha martesen, mes gwiw - mars yw res dhis moy dres surheans Elrond.  Mars yw pris a honna vyaj der kans ha deg dydh rag hy klewes, y fia da ty dhe attendya orti.'  Ev a esedhas arta yn-dann renki.

*1 Roesowrlin  (f.n.) Gossamer

*2 Diskudha yn  Used here to mean 'explore'

*3 Ispennys  Derived as part of a theoretical verb 'ispanna' from m.n. 'ispann' - 'lining of clothing'.      This has superceded the original solution of 'pervedhys'; derived from 'pervedh' -      ('interior') / 'pervedhel' - ('internal') and implying a theoretical verb 'pervedhya' - 'to     internalise / create an interior part'

*4 Konna-bond  (m.n.) Collar (separate from clothing) - as distinct from a theoretical 'konna-pleg' - collar-    piece integral to clothing.

*5 Boldryk  (m.n.)  Baldric

*6 Terleverel  To stutter/stammer

*7 Nerthriv  (m.n.)  Strength (of numbers)

*8 Estagh   Easterlings

*9 Kaskowethas  (m.n.) Company (subordinate unit of a battalion)

*10 Hanteragh / Hanterden Halfling (race) / Halfling (individual)

*11 Kewernemmys  Weather-stained

*12 Dunadanagh  Dunadain (the race of the Men of the West)

*13 Hendresor  (m.n.) Heirloom

*14 Dydhgerdh  (m.n) 'A day's walk/march'. Cognate with the concept of a 'league' - (an hour's walk).

*15 Annowngoelyek  Necromancer - From 'Annown' (abode of the ancestors) + 'Koelyek' (diviner); 'one     who practices divination by communication with the dead'.

*16 Gowydhenn  Sapling

*17 Horngastell  Isengard ('Iron Fortress' in the common tongue, from the Sindarin 'Angrenost')

*18 Skeusloes  Approximation of 'Shaddowfax' from old obsolete old English 'sceadu-faex' meaning     'having grey mane and coat'.

*19 Moryoneri  'Ants' nest', based on 'koneri', being an underground complex of tunnels.

*20 Lettya an Liv  Analagous with 'stem the tide'.

*21 Holyver   Sequel (book)

*22 Shayragh  Shire-folk (not all hobbits live in the Shire)